  |
|
Çocuk neden yalan söyler?
 Beyazı ile karası ile biz söyleyince "gerekli" olan ama çocuğumuzdan duyduğumuzda dünyanın sonu gelmiş hissine kapıldığımızı sandığımız şey: Yalan söylemek. Kızsak da cezalandırsak da ağzına biber sürmekle tehdit etsek de çocuklar yalan söyler. Oysa biz onlara hep yalanın çok kötü olduğunu, doğruyu söylediğinde hata yapmış olsa bile kızmayacağımızı tekrarlar ve hep doğruyu söylemelerini isteriz. Böylece onun yalan söylemesini engelleyebileceğimizi sanırız. Oysa bu tür uyarılar onların korkmasına ve kaygılanmasına neden olur. Önemli olan çocuğun niçin yalan söyleme gereği duyduğunu anlayabilmektir. Çocuğun söylediği yalanı değerlendirirken yaşını ve gelişimini gözönüne almak gerekir. Üç yaş öncesinde yalan söylediğini fark etmeyen çocuk, yeni öğrendiği kelimeleri aileyi mutlu etmek için kullanır. Altı yaşına kadar ise geniş hayal dünyasıyla yalan birbirine karışabilir. 6 yaşından sonra yalanın ne olduğunu bilir ve amaçlı kullanır.
1- Hayal gücü yalanları: Çocuklar hayal güçleri geniş olduğundan, olmamış şeyleri olmuş gibi aktarırlar. Gerçeği değerlendiremediklerinden, hayal güçlerini kullanarak abartırlar, çarpıtırlar. Perdenin kımıldamasını, "nasıl canavar gördüğü" şeklinde anlatan çocuk yalan söylemiyordur. Aile bunu yalan sayar ve kızarsa çözüm elde edemez.
2- İlgi çekmek: Sahip olamadıkları nedeniyle, ilgisiz kaldığını düşünen çocuk yalana başvurabilir. Ailesinin onu sevmediğini ve ilgilenmediğini düşünen çocuk, birilerinin kendisine saldırdığını uydurabilir. Bazen de çocuklar bir özlemini dile getirmek için yalan söyler. Örneğin; babasız bir çocuğun"babam var" demesi gibi.Ya da arkadaşları arasında kendi durumunu kötü gördüğünden olmayan oyuncaklarından, evinden, başarılarından bahsederek kendini yüceltmeye, onlarla eşit olmaya çalışır.
3- Model alma: Yanında telefonla konuşan annesinin, arkadaşına hasta olduğu için gelemeyeceğini duyan çocuk, bazen yalan söylenebileceğini öğrenir. Aynı şekilde kendisini evde bırakan anne babası, akşam güzel kıyafetlerle doktora gidiyoruz diyebiliyorsa, o da rahatlıkla yalan söyleyebilir.
4- Beklentileri karşılayamama: Ailenin aşırı beklentileri olan çocuklar, onların sevgilerini kaybetmemek için yalana başvurabilir.Birinci olduğunu, en çalışkan olduğunu ileri sürerek, ailesinin yaratacağı olumsuz hislerden korunmaya çalışır.
5- Savunma: Daha iyi bir açıklaması olmayan çocuk, cezadan kaçınmak için yalan söyleyebilir. Ayrıca sık eleştiriliyor ve suçlanıyorsa yalana başvurabilir.
6- Davranış bozukluğu: Yalan bazen çocuğun hastalığının bir bulgusudur. O zaman tehlikelidir ve genellikle yanında hırsızlık yapma, okuldan kaçma gibi belirtileri de taşır. Bu tür yalanda kesinlikle uzman yardımı gerekir. Sıklıkla doğruyu söylediğinde bile yalan söylediği iddia edilen bir çocuk, bir süre sonra bunu gerçekten yapmaya başlar. Yalanla pirim elde edebildiğini, kazançlı çıkabildiğini gören çocuğun da yalan söylemesi adeta kaçınılmaz olur. Bu şekilde isteklerine ulaşmanın bir yolu olarak düşündüğü yalana sıkça başvurur.
|
