|
 |
 |
 |
 |
|
Semazenler aşk için dönecek
7-17 Aralık günlerinde 732'ncisi düzenlenecek olan Şeb-i Arus törenlerinin hazırlıkları hızlandı. Ancak tartışmalar devam ediyor.
Huzura dönüş başlıyor
Bu yıl 732.'si düzenlenecek olan Şeb-i Arus törenlerinin hazırlıkları devam ediyor. Konya'nın yanı sıra İstanbul'da da semazenler çalışmalarını hızlandırdı. Ancak aralarındaki tartışmalar pek hafifleyecek gibi görünmüyor.
Onlar olgunluğa ulaşmak için aşkla manevi bir yolculuğa çıkıyorlar. Kimi her hafta mevlevihanelerdeki gösterilerinde, kimi de evinde tek başına... 7-17 Aralık tarihleri arasında ise Mevlana Haftası nedeniyle Konya'daki Şeb-i Aruz törenlerinde bir araya geliyorlar. Son yıllarda Mevlana felsefesine olan ilgi hemen her yerde dikkati çekiyor. Mevlana derneklerine başvuran gençlerin artışından bunu anlamak mümkün. İzleyicilerin ilgisi de tartışılmaz. İster törenlerde olsun, isterse turistik mekanlarda tüm gösteriler tıklım tıklım doluyor. Yine de İstanbul gibi büyük bir şehirde günümüzde bir tane mevlevihane hizmet veriyor. O da Galata Mevlevihanesi. Galata Mevlevihanesi'nde gösteri düzenleyen üç farklı sema topluluğu var. Bunlar Çağdaş Mevlana Aşıkları Topluluğu, Galata Mevlevihanesi Sema ve Tasavvuf Topluluğu ve Galata Mevlevi Musikisi ve Sema Topluluğu. Her biri Galata Mevlevihanesi'nde farklı bir hafta sonu sahne alıyor. Aslında her birinin felsefesi ve ayin sistemi aynı. Ama aralarında çatıştığı noktalar da yok değil. Kimi kadın semazenlerin gösteriye çıkmasına karşı, kimi de diğerinin eğitim sistemine.
KIZINA ÖĞRETEBİLİR
Bu üç topluluk arasından en eskisi Türk Kültürü ve Musikisi Derneği'ne ait olan Galata Mevlevi Musikisi ve Sema Topluluğu. 1988'de kurulan Galata Mevlevi Musikisi ve Sema Topluluğu, yurtiçinde ve yurtdışında pek çok gösteri yapıyor. 120 civarında semazeni bulunan toplulukta, o hafta gösteriye çıkmayı kim istiyorsa, o yerini alıyor. Kadın semazenleri bulunmuyor. Kadınların ancak aile arasında sema yapabileceğini düşünüyorlar. Örneğin bir semazen eşine veya kızına öğretilirse mümkün olabileceğini düşünüyorlar. Çünkü dernek başkanı Atilla Baran Demirtaş, yetiştirilen insanın her an yanında olmak gerektiğini söylüyor. Ayrıca semanın abdestli yapılması gerektiği için kadınların adet günlerinde yapmaları mümkün değil. Bunun yanı sıra nefisle ilgili bir sorunun da olduğunu söylüyor ve ekliyor: "İnsan öğrendiği şeyi göstermek ister. Peki o zaman bunun vebalini kim ödeyecek?" Her ayın ilk ve son cumartesi günleri Galata Mevlevihanesi'nde gösteri yapan grupta çok fazla genç semazen de var. Demirtaş bunun sebebi olarak artık gençlerin islamın hoşgörülü yüzünü keşfetmelerini gösteriyor: "Tasavvuf ilimini daha hoşgörülü anlatıyoruz. Ancak şunu bilmek gerekir ki, sufizm ikinci bir basamaktır. Kuran'ın gereklerini bilmeden semaya geçilemez." Mevlana felsefesine göre güneş sisteminde vücutta dolaşan kana kadar her şey dönüyor. Buradan hareketle sema yapılıyor. Sema, kişinin akılla ve aşkla dolup, nefsini terk etmesini anlatan bir ibadet. Semazenler bu yolculuktan sonra tekrar insanlara hizmet etmek için hayata geri dönüyor. Başlarında sikkesi, üzerinde tennure adı verilen etekleri açılan elbisesi bulunuyor. Sema ederken kolları açık olur; sağ eli dua edercesine göklere, sol eli yer dönük oluyor. Yani "Allah'tan alıp halka saçıyor." Her sema  topluluğunun başında Mevlana'nın torunlarının belirlediği ve bu işi en iyi bilen kişi olarak anılan "dede efendi" bulunuyor. Aynı zamanda topluluktaki tüm semazenlere eğitim veren dede efendi, ayin boyunca Mevlana'yı temsil eden postta oturuyor. Yani Mevlana'yı temsil ediyor. Her ayin ortalama 1 saat sürüyor. Bu süre boyunca dikkati çeken her birinin aynı hızda dönmemesi. Çünkü müzikle birlikte adeta kendilerinden geçiyorlar. Bunun yanı sıra sema yaparken yaş, fizik ve ruh yapısı da çok önemli. Eğer şişmansanız çark atmak adı verilen dönüşlerde zorlanırsınız. İyi bir semazenin en verimli çağları ise 18-35 arasında. Çünkü dönmek gerçekten ciddi bir fiziki kuvvet gerektiriyor.
ALLAH KATINDA AYRIM YOK
Galata Mevlevi Musikisi ve Sema Topluluğu'ndan sonra 1989'da Galata Mevlevihanesi Yaşatma Derneği'nin Çağdaş Mevlana Aşıkları Topluluğu kuruldu. Galata Mevlevihanesi'nde her ayın ikinci ve son pazar günlerinde gösteri yapan grup, Hasan Dede (Çıkar) önderliğinde çalışıyor. 25 tane semazenin bulunduğu topluluk, yaş ortalaması oldukça genç. Hasan Dede, gösterilere çıkarken her birinin gönlünü yapmaya, sırayla hepsini çıkarmaya çalıştığını söylüyor. 74 yaşındaki Hasan Dede, 1993'te kadın semazenleri gösterilere çıkartan ilk kişi. Rengarenk tennureleriyle dikkati çeken bu kadın semazenler hala tartışma yaratmaya devam ediyor. Ama Hasan Dede kendisine karşı çıkanları yanıtlamaktan bıkmamış: "1993'ten beri tartışmalar devam ediyor. "Hz. Mevlana ayrım yapmamıştır. Allah katında ayrım yoktur. Kabede kadın ve erkekler bir arada tavaf yapıyorlar. Sema da bir tavaftır. Kadınlar da semalarını en güzel şekilde yapıyorlar. Erkek Allah'a karşı ibadetini yapmakta özgür de, kadın niye değil? Sen kimsin ki Allah'la kul arasına giresin!" Galata Mevlevihanesi'nde her ayın birinci ve üçüncü pazar günleri ise Mevlana Eğitim ve Kültür Derneği'nin Galata Mevlevihanesi Sema ve Tasavvuf Topluluğu sahne alıyor. 1991 yılında kurulan ve 42 kişiden oluşan toplulukta 15 tane kadın semazen olsa da, onlar gösteriye çıkmıyor. Dernek başkanı Abdülhamit Çakmut kadının gösteriye yönelik çalışma yapmasına karşı olduklarını söylüyor: "Sema bir zevkse kadın da zevki için yapsın. Ama gösteriye döndürmeye izin vermiyorum. O zaman bize 'Çağdaş değil misiniz?' diyorlar. Çağdaşlıktan kasıt insana insan değeri vermekse ben çağdaşım. Ama çağdaşlıktan kasıt insanı kullanmaksa, o zaman çağdaş değilim. Mevleviler için birbirlerini karalamak hoş değil. Ama onların yaptıkları sizi de etkiliyor. Bir grupta kadın ve erkekler beraber dönüyor; içki içiliyor. Halbuki bizim yaptığımız, dini bir ritüel. Siz bu işe soyunuyorsanız, içki içmek gibi bir lüksünüz yok. Çünkü Kuran'da içki yasak. Bunun yanı sıra Türkçe veya İngilizce ayin yapanlar da var. Bunu yapmak olayı turistik hale getirmek oluyor."
Ece KOÇAL
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
