Arsadaki mülkiyet hakkı da borsadaki niye değil?

Sermaye piyasalarını büyütmenin ve derinleştirmenin yolu yatırımcı haklarının korunması ve yatırımcı güvenliğinin sağlanmasından geçer.
Dün İstanbul'da dördüncüsü düzenlenen Sermaye Piyasaları Arenası'nı izledim. "Piyasalar nasıl büyütülür ve derinleştirilir?"
oturumunda konuşan İMKB Başkan Yardımcısı İbrahim Kurban bunun sağlanabilmesi için, "ekonomi yönetiminin en az bankacılık kadar sermaye piyasasına da yoğunlaşması gerektiğini" söyledi.

Gelişmenin şartları
Modern, gelişmiş bir ekonomiye sahip olunmak isteniyorsa en az bankacılık kadar sermaye piyasasının da büyümesi ve derinleşmesine önem verilmesi, sorunlarının çözülmesi ve önünün açılması gerektiğini vurgulayan İbrahim Kurban, bunun şartlarını söyle sıraladı:
* Makro ekonomik ve politik istikrar.
* Para, borçlanma ve maliye politikalarının şeffaflığı ve öngörülebilirliği.
* Güvenilir alım satım ve ticareti mümkün kılan borsaların takas, ödeme ve saklama sistemlerinin varlığı.
* Ödemeler sistemini ve likiditeyi destekleyen para piyasasının varlığı.
* Referans faiz oluşumunu mümkün kılacak etkin bir devlet iç borçlanma senetleri piyasasının varlığı.
* Piyasaların yabancı yatırımcı katılımına açık liberal piyasalar olması.
* Yatırımcı haklarının korunması ve yatırımcı güvenliğinin sağlanması.
* Bunun için de, mülkiyet ve azınlık haklarının sağlanması, kamuoyunu aydınlatmanın etkinleştirilmesi, corporate governange ilkelerinin uygulanması, yatırımcı haklarını ihlal eden ve dürüstlüğü bozan uygulamalara karşı etkin yasal sistemin geliştirilmesi.
* Kurumsal yatırımcı tabanının oluşturulması.
* Yatırım araçları arasında adil bir vergi düzeninin kurulması.
* Yatırımcılara ulaşma konusunda güçlü ve rekabetçi aracı kurum sektörünün yaratılması.

Borsadan arsaya geçiş
Aynı zamanda İstanbul Borsası'nın gözetim ve denetim işlerinden sorumlu olan İbrahim Kurban'ın belirlemeleri bunlar. Sayın Kurban'ın ortaya koyduğu bazı şartların son yıllarda sağlandığı da dikkat çekiyor.
Ama hâlâ yapacak çok iş var. Uluslararası likidite bolluğundan Türkiye de payını alırken borsada yabancı payı giderek yükseliyor. Ancak yerli taraf da borsadan çekiliyor. Bu dönemde küçük yatırımcıların hisse senedi piyasasından emlak piyasasına geçtiği dikkati çekiyor. Borsanın kişisel yatırımcılarının yaklaşık yarısına sahip olan İş Yatırım'ın Araştırma Müdürü Serhat Gürleyen, CNBC-e televizyonunda küçük yatırımcıların konut almaya yöneldiğini söyledi. Yani yerliler için hisse senedi değil, gayri menkule yatırım moda olmuş. Normalde arsadan borsaya geçiş olması gerekirken, tersi gündeme geliyor. Borsadan arsaya geçiş oluyor.

Arsanın değeri
Bu da temelde borsadaki yatırımcıların mülkiyet haklarını koruyamadığımızdan kaynaklanıyor.
Türkiye'de arsa alırsan, tarla alırsan, emlak alırsan bu bir mülkiyettir, akşamdan sabaha yok olmaz. Kimse el koyamaz, müsadere edemez. Ancak devlet bazı kamu hizmetlerini götürebilmek için, belirli şartlarda ve bedelini ödeyerek kamulaştırma yapabilir. Türkiye'de onun için arsanın belli bir değeri vardır.

Hisse senedinin değeri
Ama söz konusu hisse senediyse, devlet tarafından el konulur, hiç bir bedel ödenmez. Hatta başkasının borcuna mahsuben el konulur.
Halbuki, hisse senedi de bir mülkiyettir. Onun da tıpkı arsa gibi, gayrimenkul gibi, mülkiyet hakları olmalı.
Sorun belli. Bu sorunun sözümü de şu anda taslağı hazırlanan ve yeni yıla doğru hükümete sunulması beklenen yeni sermaye piyasası kanun değişikliğinde yatıyor. Altı yıllık aradan sonra gelen bu yasa değişikliği fırsatı iyi değerlendirilmeli. Türkiye'de hukukta ve uygulamada arsa bir mülkiyet de, hisse senedi değilse, vatandaş da ona göre muamele eder. Kaynaklar ölü yatırımlara gömülür. Türkiye'nin en iyi şirketleri de yabancıların kontrölüne geçer. Varılmak istenen sonuç buysa sorun yok.

Sonuç
"Devletin hazinesi, adalettir"
Konfiçyus