|
 |
 |
 |
 |
|
İşte o fabrika
SABAH kaçak sigara dosyasını açıyor... Kuzey Irak'taki fabrikada Tekel 2000 dahil her markanın sahtesi üretiliyor.
Saddam zamanında oğlu Uday'ın, şimdi ise peşmergelerin işlettiği sigara fabrikasını SABAH görüntüledi. Dohuk'taki fabrika tam bir "sahte üretim merkezi". Bölgede binlerce evde de Çin'den gelen makinelerle her marka sigara üretiliyor.
Sahte Marlboro'nun kartonunu Kuzey Irak'tan 5 milyon liraya Türkiye'ye sokan aracılar 15 milyona piyasaya sürüyor. Sınırdan yılda 500 milyon paket kaçak sigara giriyor. Bu sigaraların jelatin ve kutuları Mersin'den gidiyor.
Bu duman 'kaçak' tütüyor
Kuzey Irak'taki iki fabrikada ünlü sigaraların sahteleri peşmergenin kontrolünde üretiliyor. Her yıl 500 milyon paket gizlice sokuluyor. Türkiye'nin kaçakçılıktan toplam zararı ise 2 milyar dolar.
Türkiye'de bir yılda satılan 120 milyar tane sigaradan 20 milyarı kaçak. Bir başka deyişle her 6 sigaradan biri kaçak. Bundan hazinenin uğradığı zarar 2 milyar doları aşıyor. Türkiye'ye giren 1 milyar paket kaçak sigaranın 500 milyonu Kuzey Irak'ta üretilerek sokuluyor. Kaçak sigaranın Kuzey Irak'taki izini süren SABAH, bölgede istenen her marka sigaranın üretilebildiğini belirledi. Eskiden Saddam'ın oğlu Uday'ın yönettiği kaçak sigara işi, yeni dönem ile birlikte peşmergelerin eline geçti. Dohuk ve Erbil'de iki büyük sigara fabrikası var. Bu fabrikalarda Marlboro'dan, Tekel 2000'e kadar her türlü sigaranın üretimi yapılıyor.
İYİ PARA GETİRİYOR
Kaçak sigara sektörü çok iyi para getirmeye başlayınca, Zaho gibi küçük kasabalardaki binlerce kişi de evlerinde küçük makinelerle kaçak üretime yöneldi. Kaçak sigara üretimi bölgede Kürt güvenlik güçlerinin denetiminde yapılıyor. Evlerde üretilen makineler de Çin'den getiriliyor. Bölgedeki Kürt kentlerinin bir çoğunda devasa sigara depoları bulunuyor. Buralarda toplanan sigaralar daha sonra kamyon ve tırlarla başta Türkiye olmak üzere Ortadoğu ülkelerine ve dünyanın çeşitli bölgelerine gönderiliyor. Gelir de Kürt örgütleri ve aşiret liderleri arasında paylaşılıyor.
KAÇAĞIN MERKEZİ MERSİN
Kaçak sigaralar birçok yöntemle Kuzey Irak'tan Türkiye'ye sokuluyor. En yoğun girişin olduğu yerler ise serbest bölgeler. Bunların başında da Mersin geliyor. Uzmanlara göre, bir konteyner kaçak sigaradan 1 milyon dolar para kalıyor. Mersin Emniyet Müdürlüğü'nün 2004 raporuna göre; Türkiye'ye deniz yoluyla getirilen kaçak ve sahte sigaralar Mersin Serbest Bölgesi'nde ya farklı beyan ediliyor ya da paravan şirketlere satılmış olarak gösteriliyor. Yine farklı gümrük kapılarından farklı beyanda bulunarak TIR ve kamyonlarla Türkiye'ye sokulan sigara miktarı da oldukça yüksek. Bir diğer yöntem ise zulayla geçirme. Araçların çeşitli yerlerine yapılan zulalarla Türkiye'ye sokulan kaçak sigara miktarı da oldukça yüksek. Zula olarak en çok içi akaryakıt dolu olan tankerler kullanılıyor. İçine akaryakıt girmeyecek şekilde ambalajlanan sigaralar, akaryakıt dolu tankerlerin içinde Türkiye'ye geçiriliyor. Bu iki yöntemle Türkiye'ye sokulan sigara miktarı yılda 500 milyon paketi buluyor. Tütün Piyasası Dairesi Uzmanı Bülent Şanlı'nın Mart 2005'te hazırladığı rapora göre, Habur ve Gürbulak sınır kapılarından yapılan günübirlik giriş çıkışlarda yılda 50 milyon paket sigara Türkiye'ye sokuluyor. Bakanlar Kurulu'nun 5 yıl önce aldığı kararla her yolcunun beraberinde getirdiği bir karton sigara gümrük vergisinden muaf tutuluyor. Ancak gümrüklerde üç kartona kadar geçişe izin veriliyor. Bundan yararlanan birçok kişi de çocuklarıyla birlikte sınır ticareti kapsamında İran ve Irak'a gidip 3'er karton sigara alarak aynı gün geri dönüyor. Sadece Gürbulak'tan her gün 2 bin kişi İran'a gidip geliyor. Bu sistemle sadece Habur ve Gürbulak'tan Türkiye'ye yılda yaklaşık 50 milyon paket sigara sokuluyor. Türkiye'deki bayilerde 37 milyon 500 bin lira olan bir karton Marlboro'yu, Kuzey Irak'tan 5 milyona alan aracılar, Türkiye'ye getirerek 15 milyon liraya piyasaya sürüyor. İçimi açısından gerçeğinden kolay kolay ayırt edilemeyen kaçak sigaralar özellikle sınır illerinde oldukça fazla oranda tüketiliyor. Kaçak sigara için gerekli malzemelerin önemli bir kısmı da Türkiye'den, özellikle de Mersin'den gönderiliyor. Gümrük Müfettişi Mehmet Eryılmaz tarafından hazırlanan rapora göre; Mersin Serbest Bölgesi'ndeki bazı şirketler, Dohuk'ta bulunan Kany Company adına sigara kağıdı, filtre ve karton, Fahir İbrahim Muhammed Firması'na da sigara üretiminde kullanılan teknik malzeme gönderiyor. Tütün Piyasası Dairesi uzmanı Bülent Sanlı'nın raporuna göre; kaçak ve sahte sigara, Tekel'in en çok Doğu ve Güneydoğu'daki satışlarını vurdu. Türkiye'de 2 milyon 900 bin liraya satılan Tekel 2000, K. Irak'tan alındığında 125 hatta 100 bin liraya düşüyor. Tekel'in diğer markalarında ise fiyat farkı paket başına fiyat 50 bin ile 250 bin lira arasında değişiyor.
AVRUPA DA RAHATSIZ
Özellikle sınır illerinde polis ve jandarma ekipleri sık sık operasyonlar düzenleyerek caydırıcı olmaya çalışıyor. Son olarak Habur'da 3 TIR dolusu Şanlıurfa'da da bir TIR dolusu kaçak sigara ele geçirildi. Ayrıca Şanlıurfa polisi 2005 yılının ilk 5 ayında 24 bin karton, Mersin polisi'de 2004 içerisinde 34 bin karton kaçak sigara ele geçirdi. Kaçak sigara ile yakalananların yasalara göre mali suçlu sayılması ve sigara kaçakçılığına hapis cezası verilmemesi kaçakçılığı arttırıyor. Suçun mali suçlar kapsamından çıkarılıp ağır ceza kapsamına alınması gerekiyor. Bu arada büyük zarara uğrayan Tekel de 2006 yılının başından itibaren taklit edilemeyen bandrol kullanmaya hazırlanıyor. Kaçakçılığın artması, Türkiye üzerinden Avrupa'ya dahi gitmeye başlaması İsrail, İtalya, Belçika gümrükleri ile Avrupa Komisyonu'nda da sıkıntı yarattı. Bu ülkeler ve Avrupa Komisyonu, önlem alınmasını istedi.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
