Afrika için yeni bir sayfa

Sanayileşmiş ülkelerin Maliye Bakanları Londra'da toplandılar. Borç yükü ağır 18 fakir ülkenin IMF, Dünya Bankası ve Afrika Kalkınma Bankası'na olan 40 milyar dolar tutarındaki borçlarını silmeye karar verdiler. Uzun zamandır ilk kez, fakir ülkeler için bu derece büyük ve anlamlı bir adım atıldı.
Dünyada hem fakir, hem de borcu yüksek olarak nitelendirilen 38 ülke var. Bunlara "Ağır Borçlu Fakir Ülkeler" (HIPC- Heavily Indebted Poor Countries) deniyor. Bu ülkelerin yüzde 85'i Sahara- altı Afrika ülkesi. Toplam nüfusları 525 milyon kişi. Kişi başına düşen gelirleri 375 dolar ve 1980 yılından bu yana azalış eğiliminde. Borçlarının toplamı ise 144 milyar dolar. Bunun, 57 milyar doları diğer ülkelere olan resmi borç. 75.5 milyar doları ise uluslararası kuruluşlara olan borcu içeriyor.

Açlık ve sefalet
Bu ülkelerin çoğu yıllardır açlık, hastalık ve eğitimsizlik içinde kıvranıyor. Günde yaklaşık 20 bin kişi yoksulluktan yaşamını yitiriyor. İlaç yok. Sıtmanın kaynağı sivrisineklerden korunacak cibinlik bile yok. Eğitimi gerçekleştirecek öğretmen yok. Zambiya'da 7000 öğretmen ödenek yokluğundan işe başlayamıyor. İçecek temiz suları yok. Kolera ve AIDS etrafta kol geziyor. Bu ülkeler yaşam savaşında. Zaten hiçbirinin borç ödeme olanağı, niyeti ve kaynağı yok.
Borçların ödenemeyeceğini gören sanayileşmiş ülkeler, yıllarca "bunları silelim" diyen seslere kulak tıkadılar. Başta ABD olmak üzere, birçokları "borç al, sonra ödeme" uygulamasına karşı çıktılar. Ahlaki zayıflık yaratacağını düşündüler.
Ancak bu direniş uzun sürmedi. İsteksiz de olsa, 1996 yılında Dünya Bankası koordinatörlüğünde özel bir program geliştirildi. 38 ağır borçlu fakir ülke seçildi. "Yardımlar şartsız olamaz" denildi ve programdan yararlanmaları için bazı şartlar oluşturuldu. Özellikle, yardımlardan yararlanacak ülkenin IMF ve Dünya Bankası'nca onaylanacak güçlü ekonomi politikaları uygulamaya koyması ve bu konuda olumlu sonuçların alınması, Paris Kulübü gibi resmi borç erteleyen kurumların olumlu kararları için şart koşuldu.

Önemli adım
Bu şartları 38 ülkeden 18'i yerine getirebildi. Geri kalan 20 ülke hala "aday olma" şartlarını gerçekleştirmek için çabalıyor. Bunlardan, Sudan, Somali ve Liberya IMF'ye olan borçlarını 20 yıldır ödeyemediler. Sorunları da gün geçtikçe arttı.
Son 40 milyar dolar borç silme operasyonu, şimdilik sadece 18 ülkeyi içine alsa da, diğerlerinin bundan yararlanması konusu gündemde. Eski borçların silinmesi bugüne kadar atılmış en önemli adım. Kendilerini iyi hissetmelerini sağlıyor ve arkalarında uluslararası politik gücü hissettiriyor. Ayrıca nefes alabiliyorlar. Yoksullukla mücadeleye yeni bir güçle başlıyorlar.
Ancak yapılacak daha çok iş var. Birincisi, 40 milyar dolarlık borç silme operasyonu, ülke başına 1.5 milyar dolarlık rahatlama getiriyor. Bu miktar ile işleri düzeltmek oldukça zor.
İkincisi, ağır borç yüküne sahip ülkelere ek finansman lazım. Irak Savaşı için 500 milyar dolar sarfeden ülkelerin bu konuya daha ciddi yaklaşmaları için miktarı artırmaları zorunlu. Beş dolarlık cibinlik temin edilerek bir çok insanın sıtmadan korunabilmesi gibi konuların süratle çözülmesi şart.
Üçüncüsü ise, 2015 yılına kadar yeni hedefler koymak ve bunların finansmanını sağlayacak olanakları şimdiden oluşturmak gerekiyor.
Afrika için yeni bir sayfa açıldı. Umarım içi doldurulur.