|
 |
 |
 |
 |
|
 CMK ve Ceza infazda değişiklik
Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in onayladığı iki kanun, yarın yürürlüğe girecek Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'da değişiklik öngörüyor.
CMK'da değişiklik öngören kanun ile beden muayenesine açıklık getirildi. Beden muayenesi, iç ve dış beden muayenesi olarak ikiye ayrıldı.
İç beden muayenesi için mahkeme karar verecek, ancak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısı tarafından da karar verilebilecek. Beden muayenesi sırasında vücuttan alınan örnekler üzerindeki inceleme sonuçları, kişisel veri niteliğinde olduğu için başka bir amaçla kullanılamayacak, dosya içeriğini öğrenme yetkisine sahip kişiler tarafından bir başkasına verilemeyecek.
Bu bilgiler, kovuşturmaya yer olmadığı kararına itiraz süresinin dolması, itirazın reddi, beraat veya ceza verilmesine yer olmadığına karar verilip kesinleşmesi hallerinde, Cumhuriyet savcısının huzurunda yok edilecek.
Üst sınırı 2 yıl veya daha fazla hapis cezasını gerektiren bir suçtan dolayı şüpheli veya sanığın, kimliğinin teşhisi için gerekli olması halinde, Cumhuriyet savcısının emriyle fotoğrafı, beden ölçüleri, parmak ve avuç içi izi, bedeninde yer almış olup teşhisini kolaylaştıracak diğer özelikleriyle sesi ve görüntüleri kayda alınarak, soruşturma ve kovuşturma işlemlerine ilişkin dosyaya konulacak.
Cumhuriyet savcısı, kendisine yüklenen suç hakkında açıklamada bulunan şüpheliye yer gösterme işlemi yaptırabilecek. Terör ve haksız ekonomik çıkar sağlama suçları söz konusu olduğunda adli kolluk amiri de yer gösterme işlemini yapmaya yetkili olacak.
Gözaltı süresi, yakalama yerine en yakın hakim veya mahkemeye gönderilmesi için zorunlu süre hariç, yakalama anından itibaren 24 saati geçemeyecek. Zorunlu süre ise 12 saatten fazla olamayacak.
YAKALAMA EMRİ
Hakim veya mahkemenin yakalama emri üzerine soruşturma veya kovuşturma evresinde yakalanan kişi, en geç 24 saat içinde yetkili hakim veya mahkeme önüne çıkarılamıyorsa, aynı süre içinde en yakın sulh ceza hakimi önüne çıkarılacak, serbest bırakılmadığı takdirde, en kısa zamanda yetkili hakim veya mahkemeye gönderilmek üzere tutuklanacak.
Soruşturma evresinde çağrı üzerine gelmeyen veya çağrı yapılamayan şüpheli hakkında Cumhuriyet savcısının istemi üzerine sulh hakimi tarafından yakalama emri düzenlenebilecek. Ayrıca, tutuklama isteminin reddi kararına itiraz halinde, itiraz mercii tarafından yakalama emri verilebilecek.
Sadece adli para cezasını gerektiren veya hapis cezasının üst sınırı 1 yıldan fazla olmayan suçlarda tutuklama kararı alınamayacak.
ARAMAYA KOLAYLIK
Hakim kararı üzerine veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısının, savcıya ulaşılamayan hallerde ise adli kolluk amirinin yazılı emriyle kolluk görevlileri arama yapabilecek. Ancak, kişinin konutu, işyeri ve kamuya açık olmayan kapalı alanlarda arama, hakim kararı veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısının yazılı emriyle yapılabilecek. Kolluk amirinin yazılı emriyle yapılan aramalar, Cumhuriyet savcılığına derhal bildirilecek.
El koymada hakim kararı aranmayacak. Hakim kararı üzerine veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısının, savcıya ulaşılamadığı hallerde ise kolluk amirinin yazılı emriyle kolluk görevlileri, el koyma işlemi gerçekleştirebilecek.
Hakim kararı olmaksızın yapılan el koyma işlemi, 24 saat içinde görevli hakimin onayına sunulacak. Hakim, kararını el koymadan itibaren 48 saat içinde açıklayacak, aksi halde el koyma kendiliğinden düşecek.
DİNLEME
Her türlü mobil telefon, Cumhuriyet savcısının kararıyla dinlenebilecek. Bir suç dolayısıyla yapılan soruşturma ve kovuşturmalarda suç işlendiğine ilişkin kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı ve başka şekilde delil elde edilmesi imkanının bulunmaması durumunda, hakim veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısının kararıyla şüpheli veya sanığın telekomünikasyon yoluyla iletişimi tespit edilebilecek, dinlenebilecek, kayda alınabilecek ve sinyal bilgileri değerlendirilebilecek.
Örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlarla ilgili olarak gerekli görülmesi halinde, hakim bir aydan fazla olmamak üzere sürenin müteaddit defalar uzatılmasına karar verebilecek.
Bankalar Kanunu'nda zimmet suçuyla ilgili soruşturmalar ve fuhuş suçunda da gerekli görülmesi halinde, aynı yönde dinleme yapılabilecek.
Suç soruşturması ve kovuşturması sırasında zarara uğradığı gerekçesiyle devlete karşı açılan tazminat davalarında mahkemenin kararını duruşmalı olarak vermesi hükmü de getirildi. İstemde bulunan ile Hazine temsilcisi, açıklamalı çağrı kağıdı tebliğine rağmen gelmezlerse, yokluklarında karar verebilecek.
Devletin ödediği tazminat; koruma tedbirleriyle ilgili olarak görevinin gereklerine aykırı hareket etmek suretiyle görevini kötüye kullanan kamu görevlilerine rücu edecek. Böylece, sadece icrai davranışla görevini kötüye kullanan kamu görevlilerine rücu edebilmesi hükmü getirilerek, ihmali davranışla görevin kötüye kullanılması kapsam dışı bırakılacak.
MÜDAFİLİK VE VEKİLLİK GÖREVİNDEN YASAKLAMA
Müdafilik ve vekillik görevinden yasaklamaya ilişkin hükümlere de yasada yer verildi.
Buna göre, örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar ile terör suçlarından tutuklu ve hükümlü olanların müdafilik veya vekillik görevini üstlenen avukat, hakkında bu suçlar nedeniyle kovuşturma açılması halinde, tutuklu veya hükümlünün müdafilik veya vekilliğini üstlenmekten yasaklanabilecek.
Cumhuriyet savcısının yasaklamaya ilişkin talebi hakkında, müdafi veya vekil hakkında açılan kovuşturmanın yapıldığı mahkeme tarafından gecikmeksizin karar verilecek. Bu kararlara karşı itiraz edilebilecek. Müdafilik görevinden yasaklama kararı, kovuşturma konusu suçla sınırlı olmak üzere 1 yıl süre ile verilebilecek.
Ancak, kovuşturmanın niteliği itibarıyla bu süreler, 6 aydan fazla olmamak üzere en fazla 2 defa uzatılabilecek. Kovuşturma sonunda mahkumiyet dışında bir karar verilmesi halinde, kesinleşmesi beklenmeksizin yasaklama kararı kendiliğinden kalkmış olacak.
Görevden yasaklama kararı, tutuklu veya hükümlü ile yeni bir müdafi görevlendirilmesi için derhal ilgili baro başkanlığına bildirilecek. Müdafi veya vekil görevden yasaklanmış bulunduğu sürece başka davalarla ilgili olsa bile müdafiliğini veya vekilliğini üstlendiği kişiyi, ceza infaz kurumunda veya tutukevinde ziyaret edemeyecek.
Müdafi, iddianamenin mahkeme tarafından kabul edildiği tarihten itibaren dosya içeriğini ve muhafaza altına alınmış delilleri inceleyebilecek, bütün tutanak ve belgelerin örneklerini harçsız olarak alabilecek.
En üst dereceli kolluk amirlerinin adli görevleriyle ilgili olarak işlemiş bulundukları suçlardan dolayı haklarında soruşturma ve kovuşturma yapılabilmesi hususunda, hakimlerin görevlerinden dolayı tabi oldukları yargılama usulü uygulanacak.
İDDİANAMENİN İADESİ
İddianamenin Cumhuriyet savcılığına iadesi de yeniden düzenlendi. Suçun sübutuna etki edeceği mutlak sayılan bir delil toplanmadan düzenlenen iddianame iade edilebilecek.
Sanık hakkında toplanan delillere göre mahkumiyet dışında bir karar verilmesi gerektiği kanısına varılırsa, sorgusu yapılmamış olsa dahi dava yokluğunda bitirilebilecek.
Sanığın tebligata rağmen mazeretsiz olarak gelmemesi sebebiyle sorgusunun yapılamamış olması, delilerin ortaya konulmasına engel olmayacak. Ortayla konulan deliller, sonradan gelen sanığa bildirilecek.
İNFAZ KANUNU'NDA DEĞİŞİKLİK
Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'da Değişiklik Öngören Kanun'a göre, müebbet hapis cezasına hükümlülerden koşullu salıverilme süresinin üçte ikisini, diğer süreli hükümlülerden de toplam cezalarının üçte birini çekerken iyi hal gösterenlerin, tutum ve kişiliklerine uygun diğer ceza infaz kurumlarına gönderilmelerine karar verilebilecek. Öngörülen değişiklikle, müebbet hapis cezasına mahkum olanlar veya yüksek güvenlikli cezaevlerine gönderilenler de diğer ceza infaz kurumlarına nakledilebilecek.
Bazı hükümlülerin dosyalarının Adalet Bakanlığı'na gönderilmesi zorunluluğuna son verildi. Buna göre, yapılan gözlem ve sınıflandırma sonunda idare ve gözlem kurulunca aynı ceza infaz kurumunda veya o yer Cumhuriyet başsavcılığına bağlı diğer ceza infaz kurumlarında kalması uygun bulunan hükümlülerin dosyaları Adalet Bakanlığı'na gönderilmeyecek ve cezalarının infazına, bulundukları veya Cumhuriyet Başsavcılığınca gönderilecekleri mülhakat ceza infaz kurumlarında devam olunacak.
HÜKÜMLÜ-AVUKAT GÖRÜŞMESİ
İyi halli hükümlüler, idare ve gözlem kurulu kararı ile kurum yönetimi tarafından durumlarına uygun kurum içi hizmetlerde çalıştırılabilecek. Çocuk hükümlüler, kendi yaşam alanları veya eğitsel amaçlar dışında çalıştırılamayacak. İyi halli hükümlünün çalıştırılmasında, ''cezasının en az bir yılını çekmiş olması'' koşulu kaldırıldı.
Çocuk hükümlülere, kınama cezasının yanı sıra uyarı cezasının da kurumun en üst amiri tarafından verilip uygulanmasını öngören yasa, ''millete ve devlete karşı suçlar'' ile suç işlemek için örgüt kurmaktan hüküm giyenlerin avukatlarıyla görüşmesinde uygulanan sistemde de değişiklik yapıyor.
Söz konusu hükümlülerin avukatlar ile görüşmelerinde, suç işlendiğinin veya infaz kurumunun güvenliğini tehlikeye düşürdüğünün veya terör örgütü veya diğer suç örgütleri mensuplarının haberleşmelerine aracılık ettiğinin belirlenmesi halinde Cumhuriyet başsavcılığının istemi ve infaz hakiminin kararıyla belirlenecek bir görevli görüşmede hazır bulundurulabileceği gibi, bu kişilerin avukatlarına verdiği veya avukatlarınca bu kişilere verilen belgeler infaz hakimince incelenebilecek.
Yapılan inceleme sonucu infaz hakimi, belgenin kısmen veya tamamen verilmesini ya da verilmemesini karara bağlayacak. Bu karara ilgililer, İnfaz Hakimliği Kanunu gereğince itiraz edebilecek.
Yabancı uyruklu avukatların hükümlülerle görüşmesi konusunda Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerin uygulanması öngörülürken, bu hakkın diğer devletler tarafından Türk uyruklu avukatlara da uygulanması için karşılıklılık esası getiriliyor.
CEZAEVİNDEN ALINABİLECEK
Örgüt suçlarıyla ilgili olarak alınan bilgilerin doğruluğunun araştırılması bakımından zorunlu görülen hallerde, hükümlü veya tutuklular, rızaları alınmak koşuluyla ilgili makamın ve Cumhuriyet başsavcısının talebi üzerine hakim kararıyla geçici sürelerle ceza infaz kurumundan alınabilecek.
Bu süreler, hükümlü veya tutuklu dinlendikten sonra işin niteliğine göre her defasında 4 günü ve hiçbir surette 15 günü geçmemek üzere hakim tarafından tayin edilecek. Bu süre, tutuklukta geçmiş sayılacak. Tutuklu ve hükümlünün durumu, ceza infaz kurumundan alınış ve dönüşlerde sağlık raporu ile tespit edilecek. Yer gösterme sırasında yapılan işlemlerin bir örneği, tutuklu ve hükümlünün dosyasına konulacak.
KOŞULLU SALIVERİLMEDE YAŞ SINIRI
Çocuklar hakkında hükmedilen adli para cezası ile hapis cezasından çevrilen adli para cezası, ödenmemesi halinde de hapse çevrilemeyecek. Koşullu salıverilme hükümlerinden yararlanan mükerrerler (tekrar edenler) hakkında cezanın infazının tamamlanmasından sonra denetim süresi uygulanıp uygulanmayacağını mahkeme takdir edecek.
Kadın veya 65 yaşını bitirmiş hükümlülerin mahkum oldukları altı ay veya daha az süreli hapis cezasını konutunda çekmesine, mahkeme tarafından karar verilebilecek. Hükümlü başka bir yerde bulunuyorsa karar, o yerde bulunan aynı derecedeki mahkemece alınabilecek.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
