Belisario Operası'nın Öyküsü

Donizetti'nin Belisario adlı operası Türkiye'de ilk kez seslendirildi. Bu kadar güzel bir müzik, bu kadar yıldır nasıl tozlu arşivlerin içinde kalmış, inanılmaz! Eser, bizde olduğu gibi uzun yıllar opera deyince akla ilk gelen ülkelerden İtalya'da da unutulmuş, ünlü sopranomuz Leyla Gencer'in o bilinen merakıyla keşfedilmişti. Oysa, bestecinin "Lucia de Lammermoor'dan sonra en sevdiğim eserim" dediği Belisario Operası, "belcanto" tarzının çok güzel bir örneğidir. Başta Guiseppe Verdi olmak üzere, birçok besteciye ilham kaynağı olan ve kendisinden sonra yazılmış eserlerin çoğunda rastladığımız tanıdık renk ve tatlarla bezenmiş bu belcanto örneği, ilk seslendirilişinin yapıldığı Venedik'teki "La Fenice" operasında büyük ilgi uyandırmıştı. Dünya prömiyeri 4 Şubat 1836'da Venedik'te yapılan operanın Türkiye Prömiyeri 26 Mart 2005'te İstanbul AKM'de yapıldı. Sayısız opera besteleyen Donizetti, İtalyan romantik opera sanatçılarının en verimli olanlarından biri. Operaları dramatik yapı taşır. Donizetti çevresindeki tüm kıskanç eleştirilere aldırmadı, en çok bilinen operası Lucia de Lammermoor'a benzeyen temaları Belisario operasında da benzer şekilde kullandı. Karısının genç yaşta ölümünden sonra yaşamını sürdürdüğü San Carlo kentinden ayrıldı. 1845'te Paris'e geri döndü, yeğeni onu doktor kontrolüne aldı. Frengi hastalığına yakalanmıştı. 17 ay boyunca Paris'e yakın bir sanatoryumda kaldı. 1847'de konuşamaz ve felçli bir halde Bergamo'ya geri döndü, ölene kadar burada kaldı.

ALÇAKGÖNÜLLÜ BESTECİ
18 Şubat'ta dönüş yolundayken Livorno'da mola verdiği bir sırada besteci arkadaşı Innocenzo Giampieri'ye, Belisario'nun mutlu sonucunu şöyle müjdeliyor. "Belisario Venedik'te çok mutlu bir sonuç elde etti. Hangi bölümlerin daha çok beğenildiğini bilemiyorum (alçakgönüllüğümü bağışla) üçüncü geceden sonra evime meşaleler,çığlıklar ve bir bandoyla döndüm." Yunanlı-Amerikalı soprano Maria Callas'ın sahnelerden çekilmesiyle görevi 1964'te Napoli'deki Roberto Devereux temsilini yapan Leyla Gencer devraldı. Franca Cella'nın kitabında "Leyla Gencer, Romanzo vero di una primadonna" yazdığı gibi Gencer, Belisario'nun ilk temsili için dekoratör Pierluigi Pizzi'nin yaptığı dekorlarda biraz tereddütteydi. Sahneye girmesi gereken göz şeklindeki kapı, onu hayrete düşürmüştü. Fakat San Vitale mozaiklerinden etkilenerek yapılan gerçekçi Bizans kostümleri hazırlanınca temsil, kendi bütünlüğüne kavuştu ve sopranonun endişeleri dağıldı. Seyirciler de aynı oranda etkilenmişlerdi "Il Giorno" gazetesi 11 Mayıs 1969 tarihinde şöyle bir başlık atmıştı: "Donizetti'nin temsil edildiği Venedik'e koşun!" Belcanto'nun tutkunları bu daveti kabul ettiler ve Venedik'e gittiler. Açılış gecesi olan 9 Mayıs'tan sonra sadece beş temsil daha yapıldı. Bergamo'daki Teatro Donizetti, bir yıl sonra Fassini, Pizzi prodüksiyonunu sahneleme teklifinde bulundu. Fenice'de görev alan sanatçıların bazıları Donizetti'nin doğduğu şehir olan Bergamo'da görev alamadı. Orkestra şefi Gianandrea Gavazzeni yerini Adolfo Camozoz'ya bıraktı. Belisario rolünde bile bir değişiklik oldu. Taddei yerine çok büyük bir kariyer yapacak olan Renato Bruson yer aldı. Bir kez daha eserin sahnelenme sayısı seyircinin duyduğu ilgiye yetmedi. Bir önceki yıl operayı görenler, fikirlerinden emin olmak için eseri tekrar görmek istediler. Halkın ortak yorumu, bu unutulmuş eserin klasikler arasındaki sağlam yerini aldığı yolundaydı.