Türkiye Bankalar Birliği'nin raporuna göre, Türk bankacılık sektöründe 2004 yılında bir önceki yıla göre karlılığı azaldı..
Rapora göre, aktif karlılık oranı yüzde 2.2'den yüzde 2.1'e, özkaynak karlılık oranı da yüzde 15.8`den yüzde 13.8`e düştü.
TBB`nin bankacılık sektörünün durumunu ortaya koyan "Türkiye`de Finansal Sektör ve Bankacılık Sistemi" başlıklı çalışması yayımlandı. Rapora göre, Türk bankacılık sektörü 2004 sonunda toplam 45.9 milyar YTL özkaynak ve 306 milyar YTL (229 milyar dolar) aktif büyüklüğe ulaştı. Kamusal sermayeli bankaların bankacılık sektörünün aktif büyüklüğü içindeki payı yüzde 35, özel bankaların payı yüzde 57 oldu. Mevduat dağılımı açısından ise kamu bankalarının yüzde 42, özel bankaların yüzde 25, fon yönetimindeki bankaların payının yüzde 1, yabancı bankaların yüzde 2 pay kaptıkları ortaya konuldu.
Bankacılık sektörünün 2001 kriz yılında aktif karlılığı eksi yüzde 5.7, özkaynak karlılığı da eksi yüzde 58.4 olmuştu. Ancak 2002`de bu oranlar yüzde 1.1 ve yüzde 9.2, 2003`te de yüzde 2.2 ve yüzde 15.8`e çıkmıştı. 2004 yılında ise bu iyileşmenin tersine döndüğü ortaya çıktı. Bankaların aktif karlılık oranı yüzde 2.1`e, özkaynak karlılık oranı da yüzde 13.8`e düştü.
Raporda Eylül 2004 itibarıyla aktif büyüklüğe göre ilk 5`e giren ``Ziraat Bankası, İş Bankası, Akbank, Garanti ve Yapı-Kredi bankalarının`` 1999`da yüzde 46 olan paylarının yüzde 60`a çıktığı belirtildi. Bu bankalara ``Halkbank, Vakıflar, Koçbank, Finansbank ve Dışbank`` da eklendiğinde ilk 10`da yer alan bankaların da toplam aktif büyüklüğün yüzde 82`sine sahip oldukları görülüyor. Aynı yoğunlaşmanın mevduat ve kredilerde de yaşandığı saptandı. İlk 5 bankanın toplam mevduat içindeki 2001`deki yüzde 55`lik payı Eylül 2004`te yüzde 62`ye yükselirken, aynı tarihlerde kullandırılan kredilerdeki payları da yüzde 49`dan yüzde 53`e çıktı.
Bankacılık sisteminin kullandırdığı krediler açısından bakıldığında en büyük kredi kullandırımını yüzde 69`la özel bankaların gerçekleştirdiği, kamu bankalarının payının yüzde 21`de, yabancı bankaların payının da yüzde 5`de kaldığı saptandı. Kredilerin toplam aktiflerdeki payının yüzde 32, gayrisafi yurtiçi hasılaya oranının da yüzde 24 olduğu tahminine yer verildi. Raporda, ``Kredilerin yaklaşık yüzde 25`i tüketici kredileri ve kredi kartlarından oluşmaktadır. Son dönemde özellikle bireysel krediler olmak üzere kredi arzında hızlı bir büyüme yaşanmıştır`` denildi.
TBB`nin raporunda, ``Para ve para benzeri finansal varlık talebi içinde yabancı paranın payı yüksektir. Bu pay son dönemde düşme eğilimindedir`` denilirken, mevduatın yüzde 45`nin, toplam kaynaklarının da yüzde 28`inin yabancı para cinsinden olduğu kaydedildi. Raporda, ``Para ikamesi nedeniyle banka sisteminin pasiflerinin yüzde 40`ı, aktiflerinin de yüzde 36`sı yabancı para cinsindendir. Döviz cinsinden ve dövize endeksli aktifler de dahil eldiğinde bankaların döviz pozisyonu Aralık 2004 itibarıyla 1 milyar 865 milyon dolardır`` denildi. Raporda şu değerlendirme yer aldı:
``Finansal sektörün büyümesini sınırlandıran başlıca nedenler düşük gelire bağlı olarak düşük tasarruf düzeyi, enflasyonun uzun yıllar yüksek bir düzeyde seyretmesi, finansal araçların ve hizmetlerin yüksek oranda vergilendirilmesi nedeniyle finansal aktiflere olan talebin düşük düzeyde kalması olmuştur. Sermaye piyasasında, bono ve thavil pazarında dikkati çeken en önemli konu kamunun piyasada tek başına olduğudur. Vergi yükleri ve kamu borçlanma araçlarının yüksek getirisi nedeniyle bu piyasada özel söktere ait tahvil ve bono ihracı bulunmamaktadır.`` SEKTÖRÜN BÜYÜKLÜĞÜ
TBB`nin raporuna göre, toplam aktifleriyle finansal sistemdeki kurumlar içinde yüzde 90`lık paya sahip olan bankacılık sektöründe toplam 48 banka faaliyet gösteriyor. Mevduat kabul eden 35 bankanın 3`ü kamusal, 18`I özel, 13`ü yabancı sermayeli bankalarken, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu bünyesinde de bir banka bulunuyor. Mevduat kabul etmeyen toplam 13 bankanın 3`ü kamu bankası, 8`i özel banka ve 2`si yabancı bankalardan oluşuyor. Bankaların şube sayısı 2003`e göre artış göstererek 6 bin 106`ya çıktı. Bankalarda çalışan personel sayısı 2001 düzeyini yakalayamamakla birlikte geçen yıla göre artış göstererek 127 bin 163 oldu. Bankacılık sektöründe çalışanların yüzde 31`i kamu bankalarında, yüzde 60`ı özel bankalarda istihdam ediliyor. DİE verilerine göre hazırlanan tabloya göre banka, şube ve banka çalışanları başına düşen kişi sayısı 1999`dan itibaren artış gösteriyor. 2004 sonu itibarıyla bir bankaya 1 milyon 495 bin kişi, bir şubeye 11 bin 759 kişi, 565 çalışana da bir kişi düşüyor.
Bankacılığın karlılığı azaldı
