Yabancı sermaye ikinci evini arar

Bizim gibi gelişen ülkeler, dışarıdan fon sağlamak istedikleri taktirde, yöneleceği en önemli kaynağın özel yabancı sermaye olduğu gerçeğini sonunda öğrendiler. Veriler de bunu açıkça gösteriyor. Gelişen ülkelere yönelen dış kaynağın beşte dördü yabancı sermaye kaynaklı.
Bizde ise durum malum. Bu tür sermayeyi çekmekte güçlüklerimiz yıllardır sürüyor. İyi yıl diye nitelenen 2004'ün on bir ayında, yabancılara gayrimenkul satışları da dahil 2.1 milyar dolar civarında yabancı sermaye girişi olmuş. Türk yatırımcılar ise dışarıya aynı tür sermaye olarak 788 milyon dolar götürmüşler. Net olarak, yine bir milyar doların altındayız.
Bir çok gelişen ülke, yabancı sermayeyi çekmek için yöntemler geliştiriyor, yaklaşımlar üretiyorlar. Bunlardan biri de "ikinci ev yaklaşımı".
Bu yaklaşımın esası şu: Yabancı sermayedar, parasını yatırdığı ülkedeki bazı koşulların kendi ülkesindekilere benzemesini ister.Yabancı sermayenin Batılı sanayileşmiş ülkelerden kaynaklandığını dikkate aldığımızda, yatırımcı gelişmiş ve sanayileşmiş ülkelerdeki bazı asgari şartları, yatırım yapacağı ülkede de görmeyi yeğler. Ülkesine benzer koşullarda yatırım yapmak, kâr elde etmek ve tekrar yatırıma yönelmek onları rahatlatır.
Arzuladıkları bu asgari şartları özetle sıralayalım.
* Enflasyon istemezler.
* Sağlıklı makroekonomik ortam ve politika uygulamalarına önlerini görmelerini sağladığından büyük önem verirler.
* Belirsizlik sevmezler.
* İstikrar isterler.
* Yoğun bürokratik işlemlerle uğraşmaktan hoşlanmazlar.
* Yasal yapının sağlam ve kurallarının öngörülebilir olması kendileri için bir teminattır.
* Finans sisteminin iyi çalışmasını yeğlerler.
* İyi bir altyapı üzerinde iş yapmak isterler.
* Çevreye önem verirler.
* Kaliteli ve iyi eğitilmiş elamanlara ihtiyaçları vardır.
* Sağlıklı kurulmuş bir işçi-işveren ilişkisi üretimlerinin de teminatıdır.
* Ulaşım kolaylığı herkes için bir avantajdır.
* Kamu ve özel sektör yönetişiminin çağdaş kurallara uygun olmasını arzularlar.
Bu noktaları alt alta koyan yabancı sermayedar, iş olanaklarını ve kârlılığını gözden geçirir. Sermayeyi yatıracağı ülkedeki koşullar kendi ülkesine az da olsa benziyorsa kararın olumlu olma olasılığı yüksektir. Bu nedenle ikinci ev yaklaşımı, üzerinde durmaya değer bir yaklaşımdır.
Bu açıdan ülkemize baktığımızda bazı noktaları zor da olsa çözmemize rağmen halâ bir çok noktada eksiğimiz olduğunu görmekteyiz. Bunları tek tek irdelemek istemiyorum. Ancak, yoğun bürokratik formaliteler, pahalı enerji, özelleştirmelerdeki kötü resimler, bankacılık sisteminden ve kamunun borçluluğundan kaynaklanan etkin olmayan finans sistemi, hukuk sistemimizdeki boşluklar, altyapı eksiklikleri ve AB ilişkilerinin tam netleşmemesi güncel sorunlar olarak ortada duruyor.
Bütün bunlar, yabancı sermayenin Türkiye'yi "ikinci evi" olarak algılamaması sonucunu doğuruyor. Globalleşen dünyada "sermayenin ülkesi yoktur, kâr nerede ise oraya gider" prensibi ne yazık ki şekil değiştiriyor. Artık "sermayedarın yatırım yapacağı yerde kendi ülkesinin şartları varsa, kârlılık ikinci planda kalır" bakışı daha gerçekçi oluyor.