 |
| A380 Airbus kumar mı oynuyor?
|
|
Dünyanın en büyük yolcu uçağı A380'nin üretimi tamamlandı. Airbus, 12 milyar dolar harcadığı uçaktan 750 adet satmayı planlarken, bu kadar büyük uçağa ihtiyaç olup olmadığı tartışılıyor.
Kurulduğu günden bu yana tamamen devlet desteğiyle faaliyetlerini sürdüren Avrupalı Airbus'ın sivil havacılık pazarında liderlik koltuğuna oturmasının ardından, on yıldır üzerinde çalıştığı A380'i üretim hattından çıkarması ABD cephesinde ciddi sıkıntılara sebep oldu. Başkan George Bush, seçimlerden önce halka açık bir şirket olan Boeing ile devlet destekli Airbus rekabetini seçim malzemesi yaparak, Boeing'e destek olacağı yönünde açıklamalarda bulunmuştu. Boeing yönetimi, Bush'a siyasi malzeme olmaktan rahatsız olmasına rağmen, verilen vaatlerin karşılığını da göremedi. Ancak, Fransa, Almanya, İngiltere ve İspanya'nın en üst düzeyde temsil edildiği A380'nin fabrikadan çıkış töreninde liderlerin, Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin havacılık alanında da öncü rol oynadığına vurgu yapmaları ülke ve şirket bazında mücadeleyi de körüklemiş oldu. Boeing, Avrupalı Airbus'ın yeni uçağını, projelerini mercek altına alıp eleştirirken, ABD yönetimi de Avrupalı devletlerin Airbus'a sağladıkları devlet desteğinin ortadan kaldırılması için mücadele edecek.
A380 TİCARİ Mİ?
Boeing'in 747 efsanesini piyasaya sürdüğü 1970'li yıllardaki piyasa şartları, teknoloji, rekabet ve yolcu potansiyeliyle bugünün şartları aynı değil. Günümüzde hem havacılık endüstrisi hem de yolcu ve kargo pazarı çok büyüdü. 1970'ten bu yana havayollarının uçak kullanımındaki eğilim hakkında, büyük gövdede yolcu kapasitesi 400 ile 525 arasında değişen ve şu an uçmakta olan  çeşitli tipteki 747'lere bakarak belki bir fikir üretilebilir. Ancak, bu tabloyu Airbus, 'Daha büyük uçağa ihtiyaç var' şeklinde, Boeing ise 'İhtiyaç olsaydı 747'ler daha fazla satılırdı' yaklaşımıyla yorumladı. Önümüzdeki yıllarda giderek ucuzlayan havacılık sektöründe, insanların büyük uçaklarla belirli merkezlerden toplu halde seyahatleri tercih etmeleri, Airbus'ı destek anlamına gelecek. Eğer orta boy uçaklarla, zaman kaybetmeden ve yaşadıkları bölgeye en yakın yerden, en az aktarmayla veya noktadan noktaya uçuşların ağırlık kazanması ise Boeing'i haklı çıkaracak. Airbus'a göre A380 ticari bir proje ve gelecekte daha büyük gövdeli uçaklara ihtiyaç olacak. Boeing ise A380'nin sonunun da toplam 15 adet üretilen Concorde uçakları gibi olacağını düşünüyor. Airbus'ın jumbo jeti 'En'leri bünyesinde bulunduracak ama satılan, tutulan ve ticari verimliliği olan bir uçak olamayacak.
GELECEĞİN UÇAKLARI
Boeing ve Airbus'ın tasarladığı ve proje aşamasındaki uçaklara bakıldığında, yeni tip uçaklar ister büyük gövdeli, isterse orta ya da küçük gövdeli olsun, uçuş menzili sorunu yaşamayacak. Ayrıca, yeni tip uçakların geliştirilmesiyle, yolcu ve kargo pazarında havacılık sektörü daha da büyüyecek. Farklı konseptlerde hizmet veren yeni şirketler ortaya çıkacak. Ancak gelişmeler şu an olduğu gibi insanların belli merkezlerde (hub) toplanıp, dağıtılmasını zayıflatacak, noktadan noktaya uçuşlara ağırlık kazandıracak. Son  25 yıla bakıldığında, seyahatlerin daha büyük uçaklarla değil, yeni, ekonomik, aktarmasız giden orta boy uçaklarla yapıldığı ortaya çıkıyor. Aynı dönemde yolcu trafiği ortalama yüzde 300 artmasına rağmen, uçak boyları küçülmüş. Airbus 320 ve Boeing 737 ailesi buna güzel bir örnek. Ayrıca 2005'e bakıldığında sipariş edilen büyük uçakların toplam sipariş içindeki payı yüzde 10 civarında.
TÜRKİYE'NİN BAKIŞI
İki dev şirkete Türkiye'nin bakışı, ilişkileri elbette ticari çerçevede ve uzun vadeli menfaatler doğrultusunda olması gerekir. Boeing'ten alınan uçaklar karşılığında sağlanan off set anlaşmaları sebebiyle Türkiye'de Boeing'in çeşitli tipteki uçaklarına parça üretimi yapılıyor. Fakat Airbus'tan uçak alınmasına, coğrafi olarak çok yakınında bulunulmasına, Türkiye'nin AB üyeliği yolundaki adımlarına rağmen Boeing benzeri ilişkileri söz konusu değil. Kısa süre önce Türk Hava Yolları'na (THY) Airbus'tan alınan uçakların pazarlığı devlet başkanları ve başbakanlar seviyesinde yapıldı. Her iki şirketin de ait oldukları siyasi otoritelerin (AB-ABD) Türkiye'ye tepeden bakışı, dikkate almaması ve küçük şeylere karşı Ankara'yı satmaları söz konusu. Ticari işbirliğine ise çeşitli pazarlıklarla giriyorlar. Öte yandan Türkiye'de havacılık sektöründe faaliyet gösteren devlete ait şirketlerin yönetim yapısı, profesyonel olamaması, emekli asker hakimiyeti, asker bir anlayışla idaresi havacılık alanında Türkiye'nin daha geri gitmesine sebep oluyor.
|
