Babacan: ABD'nin faiz artışları temel dengeleri sarsmaz

Yeni yıla iyimser bir havayla giren finansal piyasalar ikinci günde ABD Merkez Bankası FED'in faizleri daha hızlı artırabileceğinin işaretinin gelmesiyle vurgun yedi. Salı günü gelişmekte olan piyasalarla Türkiye piyasalarında hava değişti. Türk eurobond'ları yüzde 2.5 değer yitirdi. Hazine faizi bir puan, dolar yüzde 4.6 arttı, borsa yüzde 4.1 düştü. Son gün ise piyasalar toparlanma eğilimine girdi.
Böyle bir haftanın ardından Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'nin ikincisini düzenlediği Yatırım Ortamını İyileştirme Konferansı'na katıldım. Burada Devlet Bakanı Ali Babacan ile sohbet olanağı bulduk. Hazine'den sorumlu bakan olarak bizzat kendisi ABD'deki faiz artışlarını dikkatle izlediklerini söyledi. Babacan'a sorular ve yanıtları şöyle:

Yüzde 0.25 fiyatlara yansıdı
* FED faiz artışının Türkiye ekonomisi üzerinde nasıl bir etkisi olur?
Burada önemli olan bu artırım daha hızlanır mı? 0.25'lik faiz artışları hesapların içine girdi. Fiyatlara zaten yansıdı. Artık her bir 0.25'lik artış kötü sinyal olmaz. Türkiye ekonomisinin temel dengelerini sarsacak bir etkisi olmaz. FED bunu zaten çok dikkatli yapıyor. Ancak faizlerin artış hızı değişirse, bütün emergin market'ları etkilediği gibi, bize de bir yansıması söz konusu olabilir.
* Cari açık kasımda 2 milyar doları aştı. Yılsonunda 15 milyar milyar doları bulacak gibi. Burada bir risk görüyor musunuz?
Açığın neden oluştuğuna ve nasıl finanse edildiğine bakmak lazım. 15 milyar dolar dediğiniz açığın içinde 14 milyar dolarlık özel sektör makine teçhizat ithalatı var. Adam üretim yapmayacaksa bu makineleri niye getirsin? Bu durumda bu yılın ithalatı gelecek yılın ihracatı olacak.

Sıcak para az
Cari açığın finansmanında sıcak para denilen kısım 3.6 milyar dolar. Halbuki aynı dönemde banka dışı kesimin dış finansmanı 6 milyar doları buluyor. Bunlar uzun vadeli, sağlıklı krediler. Sorun yaratmaz.
Burada biz tüketim ürünleri ithalindeki artışı dikkatle izliyoruz. Otamobilde hurda indirimini bunun için azalttık. Kamu bankalarının tüketici kredilerini bunun için kısıtladık. Hurda indirimi yılbaşı itibariyle tamamiyle kalktı.
* Cari açık büyüdüğüne ve ABD'nin faiz artırımı devam edeceğine göre, Türkiye'den sermaye çıkışına önlem düşünülebilir mi?
Türkiye'de sermaye hareketleri serbest. Kurlar da serbest. Bu iki serbestliğin değişmesine kesinlikle karşıyız. İkisi bir arada uygulandığında herhangi bir korkumuz yok. Bakın henüz daha hükümete yeni gelmiştik, başımızı kaldırdık Irak Savaşı ile karşılaştık. Önemli bir olaydı. Ama Türkiye'den topu topu 500 milyon dolar para çıktı. Geçen yıl Kıbrıs olayını yaşadık. FED'in faiz artırımı başladı. Nisanmayıs aylarında çıkan para yine Irak Savaşı'nda çıkan para civarında. Türkiye'ye birşey olmadı. Halbuki serbestlikten vazgeçsek, örneğin yüzde 5 vergi koysak, panik anında çıkışa da engel olamazsın, iyiserlik ortamında girişe de. Ancak hızlı para girişlerinde kurlar hızla düşüyor, çıkışlarda yükseliyor. Bunlar öğretici. Girerken de çıkarken de ölçülü davranmaya yöneltiyor piyasaları. İdeali bu olmalı.

İhracat nasıl artıyor?
* TL'nin değerli olduğu bir yılda ihracat nasıl yüzde 33 arttı?
Kur, tek başına etkili değil. Yani kurun sadece bir etkisi yok. İhracatçının, ihraç ettiği malın içinde çok ciddi ithal malı var. İthalatın yüzde 70'inden fazlası aramalı. Bu da düşen kurlar üzerinden ithal ediliyor.
Ayrıca düşen kurlar nedeniyle elektrik maliyetleri düşüyor. Elektriğe yapılan zamlar enflasyonun çok altında. Elektriğin yüzde 45'i ithal doğalgazla üretiliyor. Bunun ithalatı dolara bağlı. Biz bu alanda çalışan TEDAŞ'tan veya BOTAŞ'tan herhangi bir kâr beklemiyoruz, tabii zarar da. Kendilerini çevirsinler, ekonomiye mümkün olan en düşük maliyetle enerji versinler yeter.

Faiz neden hâlâ yüksek?
* Ekonomide çizdiğiniz tabloya rağmen reel faizler neden yüksek? Döviz hesapları neden hâlâ artıyor?
Biz iktidara geldiğimizde yüzde 68 faizle Hazine ihale yapmıştı, reel faizi yüzde 34'e geliyordu. Şimdi reel faiz yüzde 1011. Hedefimiz yüzde 10'un altına indirilmesi.
Ancak reel faizde yüzde 30'lardan yüzde 10'lara düşmesi de belli bir aşama demek. Evet istediğimiz hızda düşmüyor. Bu da güvenle ilgili bir şey. Çünkü daha üç yıl önce tarihinizin en büyük krizini yaşamışsınız. Güven bir anda kaybediliyor ama yavaş yavaş kazanılabiliyor.
Döviz hesaplarının artışı sistem dışındaki dövizin sisteme gitirişinden kaynaklanıyor olabilir.