|
Bir bakıma katliam
On binlerce insanın ölümünün ardından şu hep tartışılacak:
"Bu kadar ölü olmayabilirdi!"
Yani, sadece bir "doğal felaket" değil söz konusu olan; bizzat "insanın insana ettiği" de var.
O günden beri anlama ve bilgilenme gayreti, şu sonuca ulaştırdı:
1. En az 35 bin kişinin öldüğü Hindistan ve Sri Lanka'da binlerce kurbanın kurtarılamaması, bu ülkelerin "yoksul umursamazlığı"nın eseri.
2. Pasifik Okyanusu için ABD'den yönetilen 26 ülkeli tsunami uyarı sistemi, "deprem Hint Okyanusu'nda olduğu için" üyesi olmayan ülkeleri uyarmamış, uyaramamış.
Bunların her ikisi de, bu dünyanın sadece doğal felaketler bakımından değil, "insan felaketi" açısından da ne denli güvensiz olduğunu gösteriyor.
Kendi ülkeniz üstüne de biraz derin düşündürürse, iyi.
"Kendi ülkesi" üstüne epey derin düşünmüş bir adam şimdi gündemde.
Binlerce kişinin öldüğü Hindistan'dan Tad Murty, bundan 30 küsur yıl önce Pasifik ve Kanada için geliştirilen tsunami uyarı sistemlerinin kurucularından. Kanada'da öğretim üyesi.
Dünyadaki önemli tsunami uzmanlarından Murty, vatanı Hindistan'ın hükümetlerini defalarca uyardığını, aldığı cevabın hep "O kadar para ayıramayız" olduğunu söylüyor.
"Ne kadar para, o kadar hayat" dünyasında, çok nüfuslu, az gelirli bir ülkenin açmazı!
Murty'ye göre, depremin ilk dalgaları Hindistan'a ulaşana kadar epey zaman vardı, kaçış ve kurtarma için.
Kimine göre, bu zaman Sri Lanka'da 2, Hindistan'da 34 saat bile olabilirdi.
Murty şunu söylüyor:
"Aslında tsunamide tek bir insanın ölümü için bile gerekçe yok. Dalgalar tamamen tahmin edilebilir. Elimizde Hint Okyanusu'nun tamamı için dalga yolculuğuzaman şemaları var. Depremin merkezinden Hindistan'a vurana kadarki süre dört saat. Bu, uyarı için yeterli bir zaman."
Daha geçen haziranda Birleşmiş Milletler Hükümetlerarası Oşinografi Komisyonu, "Hint Okyanusu, hem yerel hem uzak tsunamiler açısından ciddi tehdit altında" dediği halde...
Hükümetlerin, devletlerin umursamazlığı yahut umarsızlığı, vurdumduymazlığı yahut parasızlığı bir yana...
Gelelim ikinci maddeye. Dün aktarmaya çalıştım: ABD'nin yönetimindeki "Pasifik Tsunami Uyarı Merkezi" depremle birlikte bir uyarı çıkarıyor.
15 dakikada 26 Pasifik ülkesine ulaşıyor. Bunlardan tsunami kurbanı ve deprem merkezindeki Endonezya'nın belki pek vakti yok zaten.
Ancak, bülten diyor ki, "Pasifik'te tsunami tehdidi yok; Hint Okyanusu'nda var." Lakin, üye olmayan ülkeler uyarılmadığı, "kimin nasıl uyarılacağı bilinemediği için", mesela Hindistan ve Sri Lanka'ya "Tsunami gelebilir" bile denmiyor.
Kiminin 90 dakika dediği, Murty'nin dört saate kadar uzattığı "Uyarı, alarm, halkın uyarılması" zamanını bir düşünün.
Zaman güvercinle haberleşme devri değil ki! Telefon vesaire, ne güne. Bu kadar basit ve o denli inanılmaz, ama böyle: Üye değilsen, uyarı yok! Şimdi, başta Murty, birçok uzman, Hindistan yöneticileri, Hint Okyanusu'nu da "Pasifik Tsunami Uyarı Merkezi"ne sokmak gerektiğini söylüyor.
On binlerce ölü çocuğun bundan da hiç haberi olmayacak!
|
