Bağışa sınır olur mu?

Yeni bankacılık yasa taslağındaki en ilginç maddelerden biri 62'inci madde. Bankaların yapabilecekleri bağışların sınırlarını düzenliyor. Taslaktaki madde tam olarak şöyle: "Vergi kanunları veya diğer kanunlar uyarınca Kurumlar vergisi matrahından indirilebilecek olan bağışlar hariç olmak üzere gerçek ya da tüzel kişilere bir mali yılda yapılabilecek bağış tutarı toplamı özkaynakların binde birini, bir gerçek veya tüzel kişiye yapılabilecek bağış miktarı ise özkaynaklarının onbinde birini aşamaz."
Maddeyi okuyan biri ilk anda "Acaba BDDK neden böyle bir sınır getirme ihtiyacı duymuş?" diye sormadan edemiyor. Öyle ya bağışa sınır getirmek ve bir bankaya "yeter artık sen daha fazla bağış yapamazsın" demek çok şirin gelen birşey değil.
Maddeyi okuyunca ben "geçmişte bağışların bazı bankalar tarafından kötüye kullanıldığı" gibi bir duyguya kapıldım. Aksi takdirde "böyle bir sınırlamaya ihtiyaç duyulmazdı" diye düşünüyor insan. Acaba banka sermayedarları geçmişte kendi kurdukları şirket ya da vakıflara yaptıkları bağışlarla kaynak transfer edip, bağış olayını kötüye mi kullandılar? Bazı kamu kuruluşlarının ticari bankalara "personel maaşlarını senin üzerinden öderim ancak sen de şu vakfa bağış yap" dediklerini biliyoruz. Artan rekabet ortamında bu öneriye olumsuz cevap vermek çok zor çünkü o kamu kuruluşlarının maaş ödemeleri bankada hatırı sayılır bir tortu bırakıyor.
Bu açıdan bakıldığında BDDK böyle bir sınırlama getirmekte haklı. Ancak bir de olayın diğer boyutu var.
Bağışların kötüye kullanılmasının önüne geçilmek istenmesi doğal ancak bankaların sosyal projelere olan ilgileri soğutulmamalı. Çünkü bankacılık sektörü bu alanda çok özel bir yere sahip. Bunun en canlı örneğini Türkiye Bankalar Birliği'nin geçen yıl başlattığı "Çocuklara Sağlıklı Bir Gelecek" isimli kampanyada görmüştük. Bu kampanya kapsamında geçen yıl 6 ilde 8 hastaneye değeri bir trilyonu aşan tıbbi cihaz yardımında bulunuldu ve 1,690 bebeğin hayata kavuşturulması sağlandı. Proje bu yıl da sekiz ildeki 10 hastane ile devam ediyor. Bir çok banka benzeri projelere imza atıyor. "Bankalar güven müesseseleridir bağış müessesesi değil. Aslolan özaynaklarının korunmasıdır" türünden bir kolaycı yaklaşımla kestirip atmak mümkün ancak bu sosyal hayata zarar verir. Üstelik bu yaklaşım bizi birer kâr müessesesi olan şirketlerin de bağış yapmalarının sınırlanmasına kadar götürür.
Bir tarafta bağışların kötüye kullanılmasının önüne geçmek isteyen BDDK diğer tarafta artan mürthiş rekabet ortamında bağışları da kullanmak isteyen bankalar ve bu bağışlar sayesinde okuyan, sağlığına kavuşan çocuklar. Burada bir orta yol bulunabilir. Bankacıların bu noktada kabul edilebilir bir önerileri var. "Sınırlama getirilsin ama vergi kanunlarına göre gider sayılabilir olanların dışındaki bağışlara sınırlama getirilsin." Eğer devlet eğitim ve sağlık gibi alanlarda bağış yaparsan ben vergi gelirimden fedekarlık ederim" diyorsa yasada bu alanda gereken kolaylığı göstermeli.