|
 |
 |
 |
Sorguda Amerikan modeli
Ceza Muhakemeleri Usul Kanunu tasarısındaki değişiklikle kolluk güçleri yakaladığı kişiye haklarını anlatacak, ifadesi alınırken yanında avukat bulunmasını sağlayacak.
TBMM Alt Komisyonu, Ceza Muhakemeleri Usulü Kanun (CMUK) tasarısında yaptığı bir değişiklikle Amerika'daki uygulamanın Türk vatandaşlarının hayatına da girmesini sağladı. Buna göre kolluk güçleri, bir kişiyi yakaladığı anda, hangi suç nedeniyle yakaladığını, konuşmama, avukat tutma, durumu bir yakına bildirme gibi haklara sahip olduğunu anlatacak. TBMM Adalet Komisyonu'nda CMUK için kurulan Alt Komisyonun, dün bazı değişikliklerle benimsediği düzenlemeler şöyle:
İFADE VE SORGU: İfade alma ve sorguda şüphelinin ve sanığın beyanı, özgür iradesine dayanacak. Bunu engelleyici nitelikte kötü davranma, fiziki veya ruhsal müdahaleler yapılamayacak. Müdafii hazır bulunmaksızın kollukça alınan ifade, hakim veya mahkeme huzurunda sanık tarafından doğrulanmadıkça hükme esas alınmayacak.
NEZARETHANE DENETİMİ: Cumhuriyet savcılarına, nezarethaneleri, ifade alma odalarını, gözaltına alınanların durumlarını, gözaltına alınma neden ve sürelerini, göz altına alma ile ilgili tüm kayıt ve işlemleri araştırma yetkisi verildi. Bu araştırmalar sonucu elde edilen bilgiler Nezarethaneye Alınanlar Defterine kaydedecek.
KELEPÇE SINIRLAMASI: Yakalanan kişi ya da tutuklunun bir yerden başka bir yere nakli sırasında sadece 'kaçacağı yada kendisi veya başkasına zarar vereceğine ilişkin kuvvetli belirti bulunması' halinde kelepçe takılacak.
YAKALANMA TUTANAĞI: Bir kişinin yakalanmasının tutanağa bağlanması hükmü getirildi. Tutanağa şüphelinin hangi suç nedeniyle, hangi koşullarda, hangi yer ve zamanda yakalandığı, yakalamayı kimlerin yaptığı, şüphelinin hangi kolluk mensubunca tespit edildiği ve haklarının tam olarak anlatıldığı açıkça yazılacak.
YÜKSEK TAZMİNAT: Gözaltı süresi içinde hakim önüne çıkartılmayan, kanuni hakları hatırlatılmayan ya da bunlardan yararlanmasına izin verilmeyen, tutuklu olarak geçirdiği günler hükümlülük süresinden fazla olan, hakkındaki arama kararı ölçüsüz şekilde gerçekleştirilen, koşullar oluşmadığı halde eşyası ve malvarlığına el konulan, bu malvarlığının değerinin korunması için gerekli önlemler alınmayan devlete tazminat davası açabilecek. Hakim, bu hakka sahip olduğunu mahkeme salonunda sanığa okuyacak. Tasarıya eklenen bir hükümle mahkemelerin bu tür durumlar karşısında değer olarak düşük tazminatlara karar vermesinin de önüne geçildi. Yapılan düzenleme ile daha yüksek tazminatlar ödenmesi sağlandı. Tazminat ile ilgili hükümler başka bir yasada bulunuyordu. Tasarı ile birlikte ilk kez CMUK'a taşınmış oldu. Para, görevini kötüye kullanarak tazminata neden olan kamu görevlisi tarafından ödenecek.
ZORUNLU AVUKAT: Süresi 5 yılı geçen cezalarda kişilere avukat sağlanması zorunlu olacak. Mevcut sistemde bu şüpheli ya da sanığın isteğine bağlı idi. Ayrıca ilk sorguda üç avukat bulundurma hakkı da verildi.
VATANDAŞ KORKMAYACAK: Çağrı yazılarında vatandaşların neden mahkemeye çağrıldıkları açıkça yazılacak.
SORUŞTURMANIN GİZLİLİĞİ: Soruşturma sırasındaki usul ve işlemler gizli olacak. Yani basın soruşturma dosyalarındaki belge ve ifadeler ile ilgili haber yapamayacak.
Karakolda avukatlı ifade
* Kolluk güçleri yakaladığı kişiye haklarını anlatacak
* Sorguda müdafii de hazır olacak. Müdafii olmadan alınan ifade hükme esas olamayacak
* Tutuklu kişiye kelepçe takılması belirli koşullarla mümkün olacak
Zübeyde YALÇIN-ANKARA
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
