Yeni lira, yeni bütçe

Dünyada en çok sıfırı olan banknot bizde. Halen en büyük para olan yirmi milyon lira dünyanın sıfırı en bol parası unvanını elinde tutuyor. İkinci sırada ise Romanya yer alıyor. Türkiye 2005 başında yeni liraya geçip 20 milyonu 20 YTL yaptığında dünyanın itibarı en düşük parası 1 milyon liralık Romen Levası olacak. İşte belki de bu yüzden Romenler apar topar paradan sıfır atma projesi başlatıp gelecek yıl ortasında yeni paraya geçme kararı aldılar. Oysa bu işler genellikle yılbaşlarında olurdu.
Paradan sıfır atma kapsamlı bir adım. Önce enflasyonun düştüğünden ve bu düşüşün geçici olmadığından emin olacaksınız. Sonra bir çok sistemi yeni para birimine hazırlayacaksınız ve halka bu işi tanıtıp benimseteceksiniz. Yeni banknotlar henüz halka gösterilmedi ancak gördüğüm kadarıyla Türk halkı YTL fikrine yavaş yavaş ısınmaya başladı... Hipermarketler Yeni Lira'ya geçişten sonra yuvarlamayı aşağı yönde yapacaklarını açıkladılar.
Turizm firmaları ise bayram turları için fiyatlarını Yeni Türk Lirası cinsinden açıklamaya başladılar. İstanbul'da konusu YTL olan bir toplantı, konferans ya da sempozyumun olmadığı gün neredeyse yok. Ancak bunlar yeterli değil. Türkiye'nin kalan iki buçuk aylık sürede daha yoğun bir tanıtım yapması gerekiyor.

"IMF bizi ikna etti"
Yeni Lira ile hazırlanan yeni bütçenin detayları yavaş yavaş belli oluyor. 2005 bütçesinin dayanakları olan makro ekonomik büyüklükler dünkü YPK toplantısında son şeklini aldı. Üzerinde çok tartışılan faiz dışı fazlanın bütçe için GSMH'nin yüzde 5'i ve kamu kesimi için ise yüzde
6.5'i düzeyinde olması kararlaştırıldı. Böylece IMF'nin istediği sınırlar içinde kalındı.
Oysa Başbakan bir süre önce "Onlar iyi hazırlanıp bizi ikna ederse, biz onların dedikleri gibi uygularız. Biz onları ikna edersek bizim dediğimiz şekilde uygulanır" demişti. Görünen o ki onlar bizi ikna etti.
Böylece hükümet klasik tavrını bir kez daha gösterdi. Önce denedi, baktı olmuyor, uyum gösterdi. Sadece faiz dışı fazla oranı konusunda değil, dış krediler gibi bazı yatırımların faiz dışı fazla hesabı dışında tutulması yolundaki talepten de IMF'nin karşı çıkması üzerine vazgeçti.

Sıkı politika sürecek
Bu tablo bize sıkı maliye politikasının 2005'te de süreceğini gösteriyor. Ekonominin çok hızlı büyüdüğü ve cari işlemlerin rekor açık verdiği bir dönemde hükümetin başka bir şansı da yoktu. Bu yıla ait rakamlara baktığımızda şu ana kadar sorun görünmüyor ancak aynı tablo yılın son çeyreğinde de devam edecek mi?
Fiiliyatta yapılmış ancak bütçeye yazılmamış ve nakit bazında serbest bırakılmamış bazı harcamalar var. Bunlar yılın geri kalan döneminde Hazine'ye nakit baskısı yapabilir. Aynı şekilde vergilerde tahakkuk/tahsilat oranında bir sorun olursa bu da baskı yaratır. Öte yandan enerjideki maliyet artışının yansıtılmamasından dolayı KİT kesimindeki denge üzerine de yılın geri kalan döneminde baskı gelebilir.
Bunun gibi baskılar ise hükümeti 2004 dengesini tutturmak için telafi edici önlemler almak zorunda bırakabilir.