|
 |
 |
 |
 |
|
Tiroidin fazla çalışması tehlikeli
Aşırı kilo verme ya da alma, bacak şişmesi, aşırı terleme, gerginlik gibi belirtilerle kendisini gösteren tiroid bezinin fazla çalışmasını önlemek gerekir. Bu belirtilerden şüpheleniyorsanız tiroid testi yaptırın.
Tiroid bezinin çok çalışması (hipertiroidi) fazla tiroid hormonu yapımına ve sonuçta hastalık belirtilerine yol açar. Tiroid hormonu çok sayıda organı ve metabolizma işlevlerini etkilediğinden çeşitli belirtiler ortaya çıkar. Hormon yapımının artış derecesine göre belirtiler de hafif ya da şiddetlidir. Bireyin kendi yapacağı bir testle tiroid bezinin fazla çalışıp çalışmadığını, tiroid hormonunun arttığı durumlarda anlaması mümkündür. Hormon artışının çok az olduğu latent (gizli) hipertiroidi vakalarında ise belirtiler bireyin fark edeceği boyutlarda değildir.
Tiroid bezi otonomisi
Bu hastalıkta tiroid bezinde merkezi yönetime (beyindeki hipofiz bezinin yönetimine) baş kaldırmış bir grup hücre topluluğu, isyancı grup vardır. Bu hücreler başı buyruk çalışırlar. Tek bir nodül ya da birkaç nodül halinde olabildikleri gibi, tiroid bezinin tümüne yayılmış da olabilirler. Bu otonom (başı buyruk çalışan) hücrelerin çokluğuna bağlı olarak da kandaki tiroid hormonu miktarı da artar. Bugün belirli genlerdeki değişikliğin (mutasyon) tiroid hücrelerindeki reseptörlerin fonksiyonunu bozduğu ve hücrelerin merkezi kontrolden çıkarak otonomi kazandığı bilinmektedir.
Uzun yıllar süregelen iyot yetersizliği de otonom kısımların oluşumunu destekler. Tiroid bezi otonomisi olan bir kimsenin bir defada fazla miktarda iyot alması kısa sürede aşırı miktarda tiroid hormonu yapımına neden olur. Bu örneğin iyot içeren röntgen kontrakst maddeler ya da geniş cilt alanlarında iyotlu dezenfeksiyon solüsyonları kullanılmasında ortaya çıkabilir. Tiroid bezi büyük ya da sorgulanmasında tiroid hastalığı saptanan yaşlı kimselere bu tür iyotlu maddelerin kullanılmasından önce TSH saptanması yapılarak Basedow hastalığı ya da tiroid bezi otonomisi olup olmadığı araştırılmalıdır.
Nasıl teşhis edilir?
Ultrasonla nodüler değişiklikler olan büyümüş tiroid bezi; sintigrafide sıcak nodüllerin varlığı; kan incelemesinde fT4, fT3'ın yükselmesi, TSH'de düşüş saptanır.
Tedavi yöntemi
Tireostatik (thiamazol, carbimazol, propylthiouracil) tedaviye başlanır. Doz hastalık belirtileri ve tiroid hormonunun kan düzeyi yüksekliğine göre ayarlanır. Zamanla ilaç dozu azaltılabilir. Tiroid bezi hormonları normal oluncaya ve hastalık belirtileri düzelinceye kadar tedavi sürdürülür. Ancak otonominin kesin tedavisi operasyon ya da radyoiyot  tedavisidir. Radyoiyot tedavisinin etkisi çoğunlukla 3 ile 6 ay sonra görülür. Bu süre içerisinde kandaki hormon düzeyinin tireostatik tedavi desteğiyle düşürülmesi mantıklıdır. Her 10 hastadan birinde bir kez radyoiyot tedavisi yeterli olmadığından, ikinci radyoiyot tedavisi uygulanır. Radyoiyot tedavisinde de çok fazla tiroid dokusu tahrip edilebilir ve tiroid bezi fonksiyonu yetersizliği ortaya çıkabilir. Bu yetersizlik levothyroxin ile tedavi edilir.
Basedow hastalığı
Morbus basedow bir otoimmün hastalığıdır. Yani bağışıklık sistemi vücudun kendi hücrelerine karşı antikor oluşturmuştur. Basedow hastalığında oluşan antikorlar tiroid bezi hücrelerindeki TSH reseptörlerine bağlanarak tıpkı TSH gibi hücreleri tiroid hormonu yapımı için uyarır. Böylece tiroid fazla çalışır. Basedow hastalığında genetik yatkınlık vardır. Virüs enfeksiyonları, stres, sigara ya da aşırı iyot alımı gibi etmenler genetik yatkınlığı olan kimselerde bağışıklık sisteminin antikor yapan hücrelerini kontrol altında tutan mekanizmayı bozmakta ve böylece bağışıklık reaksiyonu ölçüsüz ve hedefsiz olabilmektedir. Normalde vücut için yabancı olan zararlılara karşı bağışıklık reaksiyonu vücudun kendi hücrelerini ayırt edemeyip, yabancı sanıp, onlara karşı da antikor oluşturmaktadır. Sahte TSH'nın etkisiyle sürekli olarak aşırı salgılanan tiroid hormonu tüm organları etkilediğinden, çeşitli klinik belirtiler ortaya çıkar.
* Çarpıntı (100'ün üzerinde kalp atışları), kalp ritm bozuklukları, yüksek tansiyon.
* Bağırsak krampları
* Terleme, sıcak deri, saç dökülmesi.
* Huzursuzluk, depresyon, sinirlilik.
* Kas zayıflığı, ellerde titreme.
* Kadınlarda regl düzensizliği.
* Osteoporoz.
Bir yıllık tedavi
Basedow hastalığında bir yıl tireostatik tedavisi (thiamazol ya da carbimazol, nadiren propylthiouracil) ile olguların yüzde 20 ile 40'ında sürekli şifa sağlanabildiğinden önce bu tedavi denenmelidir. Çok yüksek kalp atışları varsa ek olarak betabloker verilmesi yararlıdır. Hastalık belirtilerinin düzelmesi, TSH'nın 0.3 ile 1 mU/L, fT4, T3'ün normal değerlerde olmasıdır. Bir yıl tedavi sonunda hala tiroid fonksiyonundaki artışın sürdüğü (yani STH'nın 0.3 mu/L'nın altında olduğu) durumlarda tedavi 6 ay daha uzatılabilir. En geç 18 aylık tireostatik tedaviden sonra aşırı fonksiyonun normalleşmediği olgularda ameliyat ya da radyoiyot tedavisi uygulanır.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
