|
 |
 |
 |
 |
|
Kortizon kullanan doktoruna emanet
Kortizon pek çok hastalığın tek tedavi çözümü. Ancak ilacın dozu, doktor tarafından çok iyi ayarlanmalı. Çünkü kortizon kullanımında en büyük yanlışı; daha düşük dozların yeteceği hastalarda yüksek doz uygulanması oluşturuyor
Yirminci yüzyılın Fransız hekimi Sergent meslektaşlarına seslenerek: "Hastalıkları tedavi etmeyin, hastaları tedavi edin" demiş. Prof. Dr. Hüsrev Hatemi, bu sözü şöyle açıklıyor: "Her hastanın kendi koşullarını hesaba katmak gerekir. Kortizon tedavisi için de bu tavsiye uygundur. Tedaviye, hastanın ihtiyaç duyduğu en az doz ile başlanmalıdır." Kortizon tedavisinin en hassas tarafı; uygun doza yavaş yavaş başlanması ve gerekli süre kullanıldıktan sonra yine yavaş yavaş kesilmesi. Aksi taktirde, yarardan çok zarar kapıda bekliyor. Prof. Dr. Hatemi, kortizon ve riskleri ile ilgili sorularımızı yanıtlamaya devam ediyor...
* Hangi yaşlarda kortizon tedavisi daha riskli oluyor? Çocuklar bu konuda daha mı hassas?
Özellikle çocukluk çağı ve genç yaşlarda uygulanan kortizon tedavisi gelişme bozukluğuna yol açabiliyor. Kortizonun neden olduğu şişkinlik sonucu çocukta "Ay dede yüzü" olarak tarif edilen bir çehre oluşuyor. Vücudun kimi bölgelerinde normal dışı şişlikler ve gövdede yağlanma görülebiliyor. Bunun dışında; adale zayıflığı, kan basıncında yükselme, kemik erimesi, seksüel ve psikolojik bozukluklar kendini gösterebiliyor. Ciltte kıllanma, çizgilenme, adet bozuklukları, tiroid fonksiyonlarında ve erkeklerde testisler üzerinde olumsuz etkiler de yine ilacın hormonları etkilemesi sonucu ortaya çıkan diğer belirtiler. Bu etkileri minimuma indirmek içinse, dozun çok iyi ayarlanması gerekiyor.
* Kortizon ne kadar süre kullanılabilir?
Hiçbir şematik sınırı yoktur. 20. yüzyılın Fransız hekimi Sergent 'Hastalıkları tedavi etmeyin, hastaları tedavi edin' der. Bu, 'her hastanın kendi koşullarını da hesaba katın' demektir. Kortizon tedavisi için de bu tavsiye uygundur.
* İlacı bırakınca yan etkiler hemen biter mi?
Kortizon tedavisinin belki de en hassas yönü; birden bire başlanıp, kesilememesi. Çünkü tedavi birden kesilince organizmada ani reaksiyonlar doğuyor. Kortizon tedavisine nasıl doz yavaş yavaş artırılarak başlanıyorsa, aynı şekilde de kesilmeli. Bazen de kortizon tedavisi hiç kesilemez. Bunun nedeni; hem kortizonun meydana getirdiği bir çeşit tutsaklık, hem de hastalık belirtilerinin ilaç bırakılınca yeniden görülmeye başlaması.
* Bağımlılık yapar mı?
Genel olarak bağımlılık yapmaz. Böbrek üstü bezi yetersizliği anlamında fiziksel bağımlılık yapar. Yani; kortizon uzun bir kullanımdan sonra aniden kesilirse, kendi böbrek üstü bezleri gerilediğinden, hasta şoka girebilir. Kortizon vermek gerekebilir. Böyle konular bilindiği gibi; ruhsal değil, fiziksel bağımlılık yapar.
* Kortizon kullanımında yapılan en büyük yanlışlar nelerdir? Nelere dikkat etmek gerekir?
Daha düşük dozların yeteceği olaylarda yüksek dozların kullanılması hatası çok sık görülmektedir. Hastalarda laboratuvar bulguları ve klinik bulgular yoklanarak, sadece gereken doz ayarlanmalıdır. Kitap şemalarına uymaktan çok, o hasta için uygun dozlar aranarak bulunmalıdır. Kesilmesi aşamasında da, kortizonu azaltarak bırakmak yerine aniden kesmek yanlıştır. Hastanın buna çok dikkat etmesi, doktorunun önerilerini uygulaması gerekir.
* Kortizonun iğne ya da ağız yoluyla alınması etkisini değiştirir mi?
İğne şeklinde vermek ilaçların hemen hepsi için daha güvenlidir. Çünkü bağırsak yoluyla emilim kayıpları olmaz. Gelen yiyeceklerin günden güne yapacakları farklı emilim şartları ortaya çıkmaz. Ağız yolunun olumlu yönü kolaylığıdır. Her iki yol da kortizon için kullanılabilir.
* 'Ben kortizondan sonra şişmanladım, sonra da böyle kaldım' diyenler ne yapmalı?
Bu kişilere obez (aşırı şişman) hastalara uygulanan yöntemin aynısı uygulanır. Yani; diyet, egzersiz ve gerekirse iştah kesici. Kortizon kesildiği anda şişmanlığın gerilemeye başlayacağı şeklinde bir beklenti yanlış olur. Çünkü kortizon yağ dokusunu görüntü olarak değil, gerçekten artırmıştır.
* Kilo almak isteyen insanlar için kortizon kullanılabilir mi?
Kortizonu doping amaçlı olarak ya da kilo almak için kullanmak yapılabilecek en büyük hatalardan biridir. Kortizonun Türk piyasasına girdiği 1960'lı yıllardan 1970'li yılların sonuna kadar nadiren bu tip hataların yapıldığını gözlemledim. Neyse ki, şimdi bu amaçla kullanımı azaldı. Kilo almak isteyen kişi kortizon aldığında iştahı açılır, yağ sentezi artar, yüzü kanlı canlı bir kırmızılığa bürünür. Fakat bunun olumsuz bedelini mutlaka öder.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
