Cari açığa tedbir

Cari işlemler açığının bu gidişle yıl sonunda 13-14 milyar doları bulabileceği yolundaki tahminlerin ardından çok yakında iç tüketimi frenlemeye yönelik bazı tedbirler alınacağı yolunda hükümetten sinyaller geliyor. Maliye Bakanı Kemal Unakıtan'ın bu haftaki açıklamaları bu beklentiyi iyice pekiştirdi. Böylece tedbirler konusunda Merkez Bankası ve hükümet aynı görüşte birleşmiş görünüyor.
Merkez Bankası en son açıkladığı enflasyon görünüm raporunda, özellikle bazı kalemlerdeki iç tüketim artışına dikkat çekmiş ve "seçici önlemler"in alınmasının gerekebileceğinden söz etmişti. Reel faiz bu kadar yüksek olmasına rağmen ekonominin hızla büyüyor olması düşündürücü. Bu durum devam ettiği sürece Merkez Bankası faiz indirimine de yanaşmayabilir.
Önümüzde bir 2000 yılı deneyimi var. "Ekonomi nasıl büyüyecek?" endişesiyle yıla girilmiş ve yaz ayları geldiğinde "Acaba ekonomiyi nasıl soğuturuz?" endişesi başlamıştı. Ekonominin şu anda içinde bulunduğu koşullar 2000'den oldukça farklı ancak yine de 2000'den bazı dersler çıkarılabilir.
Dikkati çeken şey canlanmanın genele yaygın olmaktan çok belirli bazı kalemlerde yoğunlaştığı. Ekonomideki hızlı büyüme çok büyük ölçüde özel tüketim ve makina-teçhizat gibi özel sabit sermaye yatırımlarından kaynaklanıyor. Yatırımlardaki artış 2001 krizi kaynaklı durgunluğun ve daralmanın ardından arzulanan ve beklenen bir gelişmeydi. Özel tüketimdeki artış ise büyük ölçüde dayanıklı tüketim mallarına yönelik harcamalardan kaynaklanıyor. Dolayısıyla buradaki tüketimi caydırmaya yönelik alınacak tebdirler toplumun tümünü değil sadece belirli bir bölümünü etkileyecektir.
Görüldüğü kadarıyla hükümet ilk etapta dayanıklı tüketim malları ve otomobil gibi kalemlerdeki tüketim üzerinde etkili olan tüketici kredilerini daha pahalı hale getirmeye çalışacak. Tüketici kredilerindeki Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu (KKDF) kesintisinde ilk etapta dört-beş puanlık bir artış bekleniyor. Bu düzeyde bir artış için yeni bir yasal düzenleme yapılması gerekmiyor. Bu nedenle kısa sürede yapılabilir.
KKDF artışı yeterli olmazsa ne olacak?
Burada başvurulabilecek tedbirler belli. Kamu bankalarına tüketici kredilerini kısma baskısı zaten geldi. "Fine tuning" yani "ince ayar" diye bilinen bu önlemlerden biri de belirli kalemlerde özel tüketim vergisi oranlarını yukarı çekmek olabilir. Aynı şekilde bankaların tüketici kredileri kullandırımına miktar kısıtlaması getirecek şekilde BDDK'nin bazı karşılıkları yeniden ayarlaması da bir yöntem olabilir.
Önümüzdeki dönemde bunlar gibi bazı önlemlerin alınmaya başlandığını görebiliriz. Bu önlemlerin devreye girmesiyle Merkez Bankasının faiz indirimleri de görülebilir.