|
 |
 |
 |
 |
|
Sigaradan zarar gören mahkemeye gitmeli
Ünlü Avukat Turgut Kazan, sigaradan zarar görenlerin "Nasıl olsa kazanamam" mantığıyla sigara şirketlerine dava açmamasını yanlış buluyor. Sigaranın zararlarından kurtulmayı amaç edinen 4207 sayılı yasanın son derece iyi bir kanun olduğuna değinen Kazan, "Sigara yasası doğrudan dava açma imkânı veriyor" derken, mahkemelerde bile fosur fosur sigara içilmesini de eleştiriyor
* Tütün mamullerinin zararlarının önlenmesine dair kanun, sizce sigara içmeyen insanların haklarını yeterince koruyabiliyor mu?
Bu yasa çok eleştirilmiştir, çok kişi gırgır geçmiştir ama dünyada sigarayla ilgili çıkartılan örnek yasalardan biridir. Sigaranın zararlarından kurtulmayı amaç edinmiştir. 4207 sayılı yasa; kısa, öz, net ve son derece iyi bir kanundur. Hatta, ben tesadüfen sigara firmaları fark etmeden çıkartıldığını düşünüyorum. Çünkü fark etmiş olsalardı, mutlaka bir formülünü bulup önlerlerdi. Çünkü, sigara firmaları başta para olmak üzere her türlü imkânı kullanıyorlar.
* Yasada getirilen cezalar ağır mı? Neden caydırıcı olmuyor?
Yasak bir yerde sigara içmek bugünkü rayiciyle 400 milyon lira para cezası gerektirir. Ama park edilmez yerde nasıl Türk toplumu rahatlıkla park ediyorsa, içilmez mekanda da rahatlıkla sigara içiyor. Okullarda hastanelerde, toplu taşıma araçlarında sigara içilmeyeceğini yasa çok açıkça belirtiyor. Ancak, Türk toplumu hemen bunları delme yöntemlerini de geliştiriyor. Hiçbir toplu taşıma aracında sigara içilemez diyen yasa, otobüslerin bistiro bölümlerinde sigara içirtilerek anında deliniyor. Havaalanlarında da sigara içilmesi yasak ama restoran denen yerlerin sayısını artırıp, buralarda sigara içilmesini sağlıyorlar. Sigara yasağını delebilmek için her yeri restorana çeviriyorlar.
* Türkiye'de neden sigara şirketlerine açılan davalar kazanılamıyor?
Türk toplumunda bazı alışkanlıklarımız var. Bu nedenle kurallar uygulanmıyor. Bu bizim toplum olarak hukuku özümsememizle ilgili bir durum. Bilinçaltımızda bazı kuralların basit kurallar olduğunu düşünüyoruz. Örneğin, geçen hafta Bağdat Caddesi'nde yaşanan olaya bakın... Orada bir adam ölmesini çarpan kişi önemsemiyor "Ne yaptım ki ben kardeşim, terörist miyim" diye soruyor. Çünkü onun gözünde sonuçta bir trafik suçu işledi. Sigara yasağı da basit suç kapsamında görülüyor. Kafalara öyle kazınıyor. Amerika'daki yargıçla Türkiye'deki yargıcın olaya bakışı, hukuk anlayışı çok farklı. Sigaranın insan öldürdüğü yeni yeni Türk toplumunun gündemine girdi ama yargıçların gündemine henüz girmemiştir. Dava açmaya cesaret edemiyor insanlar... Bu insan kanser olmuş ama sigara yüzünden kanser olmuş. Bu, toplum olarak hukukla ilişkimizden kaynaklanıyor. Kaç yurttaş böyle bir dava açmayı aklına getiriyor ki?
* Kazanma olasılığı çok düşük olduğu için insanlar dava açmıyor olabilirler mi? Çünkü bu alanda emsal olan ve kazanılmayan dava modelleri var.
Bana göre açmalılar. Sigara yasası doğrudan dava açma imkânı veriyor. Hukuk insanların ortak değeridir. İnsanların mücadele etmesi gerekir.
* Davaların bizde özel şirketler yerine Tekel'e karşı açılıyor olması mı davaları zorlaştırıyor?
Tekel kamusal sayılıyor. Türk Yargısı'nda da kamusal makamların ya da kamusal yerlerin bir üst inceliği vardır. Toplumsal koruma altına alındığı için handikap sayılabilir. Ama şimdi artık muhatap Tekel olmaktan çıktı tabii. Sigara firmaları da olayın içine girdi. Sağlığı açısından zarar görecek insanlar varsa, bunu uygulamak gerekir. Ancak bugün sigara davalarındaki zorluk bunun mantığından kaynaklanıyor. Gidin bakın, adliyelerde sigara yasağı uygulanmıyor. Avukatlar, savcılar, yargıçlar fosur fosur sigara içiyor.
* Sigara için açılan davada sigara içmeyen bir hakim olmasını mı beklemek gerekir?
Bunlar etkili olur. Yargıçlar da insandır. Önüne gelen bir davayı incelerken, düşünceleri, onun kurala duyarlılığı başka olacaktır. Ama aslında hepsinin kurala duyarlılığı aynı olmalıdır.
* Sigara kanununda getirilen yasaklar, para cezaları neden işlemiyor?
Kanunun getirdiği parasal cezalar aslında çok iyi uygulansa, memlekete ek gelir sağlanır. Ancak elimizdeki veriler, yasalaştığından beri sigara nedeniyle kesilen para cezalarının yalnızca 2 milyar olduğunu gösteriyor. Bu yasaklar insanları da terbiye eder ama önce uygulanması gerekir.
* Çocukları sigara içen aileler, şirketlere dava açabilirler mi?
En azından savcılıklara başvurmalılar. Sigara şirketleri bazen caddelerde anket yapıyorlar. Sigarayla ilgili her türlü reklam yasak olduğu için anket de yasaktır. "Hangi sigara daha iyidir?" diye soruyorlar. "Sigara iyidir" sonucu çıkar bundan. Çocuklar ve gençler bunlardan etkileniyor.
* Yasada en büyük boşluk nedir?
Yasada boşluk yok aslında. Yasa çok iyi bir yasa. Uygulamadan doğan bir sorun yaşıyoruz. Kuralları ciddiye alan bir toplum olmadığımız için yaptırımları uygulamıyoruz. Doğru uygulanabilse, bu aynı zamanda devlete kaynak yaratacaktır. Türkiye'de fiyat sorunu var. Yabancı firmalar inanılmaz bir fiyat uyguluyorlar. Türkiye'de fiyat çok ucuz olduğu için vergi oranları yüzde 76'da ama hiçbir şey ifade etmiyor. Fiyatı da firmaların kendisi belirliyor. Bizim gibi ülkeler pazar olsun, sigaraya alışsın diye fiyatları çok aşağıda tutuyorlar.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
