Anadolu'da işler bir türlü açılmadı. Irak pazarı ve teşvik rüzgârını arkasına alan iller arayı açtı. Geriye kalanlar ise eski güzel günleri yad etmekle yetiniyor.
TÜRKİYE Odalar ve Borsalar Birliği'nin (TOBB) 59. Genel Kurulu, sanayicinin içinde bulunduğu durumu ortaya koymak açısından önemliydi. Anadolu'nun dört bir yanından gelen işadamları, il il, bölge bölge iş dünyasının fotoğrafını çekti. Ortaya çıkan şu: Teşvik Yasası kapsamına alınan bazı illerle Irak pazarına çalışan illerde tam bir düğün havası yaşanıyor. Diğerlerinde işler kötü. Ama işin daha da kötüsü, 'insanların morali bozulmasın diye' kimsenin bunu dile getirmemesi. TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu'nun da altını çizdiği gibi herkes hükümetten icraat bekliyor. Ya da en azından yapısal reform...
IRAK BAYRAMI VAR Düğün yapan illerin başında Gaziantep geliyor. Çünkü Antep'te herkes yüzünü Irak'a dönmüş durumda. Atölyeler, fabrikalar Irak pazarına mal yetiştirmek için gece gündüz çalışıyor. Zira Irak'a yapılan 1.7 milyar dolarlık ihracatın dörtte birini, yani 400 milyon dolarını Gaziantep tek başına gerçekleştiriyor. O nedenle Antep'te yüzler gülüyor. Gaziantep Sanayi Odası Başkanı Nejat Koçer de, Gaziantep'in, Türkiye'nin durumunu yansıtmak açısından doğru örnek olmadığını dile getiriyor ve ekliyor: "Antep'te işler iyi. O yüzden Türkiye'nin genelini değerlendirmek için bizi baz almamak lazım." Halinden memnun olan bir başka il ise Tokat. Çünkü Tokat Teşvik Yasası kapsamında 40'a yakın yatırım talebi almış. Tokat Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Orhan Sarıbaşlı, "En azından bunların 3- 4'ünün fiili yatırıma dönüşeceğini düşünüyorum. Bu da ile epey bir canlılık getirir" diyor. Sarıbaşlı'nın anlattığına göre aslında işler düne kadar çok da parlak değilmiş. Ama ekonomik istikrarla birlikte Teşvik Yasası ilin kaybolan umutlarını yeşertmiş. Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mehmet Balduk'a göre ise, yaşanan tek olumlu şey, kurların yükselişi. Bu da ihracatçının zararını bir nebze olsun azaltmış. Onun dışında bir hareket yok. İşleri kötü giden illerin başında belki de Trabzon geliyor. 5 dolarla Teşvik Yasası dışında kalan Trabzon'da işler uzun zamandır iyi gitmiyordu. Sanayisi olmayan ilde ticaret de durma noktasına gelince, moraller altüst oluyor. Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Şadan Eren, "İşler kötü. Ama kimse de kötü olduğunu yüksek sesle dile getiremiyor. Moraller bozulmasın diye herkes susuyor" diyor. Bir başka kötü il de Adana. 210 başvuru ile Türkiye'nin en fazla teşvikli yatırım talebini alan Osmaniye, Adana'daki işleri bir hayli etkilemiş. Adana Sanayi Odası Başkanı Ümit Özgümüş, durumun hiç de göründüğü gibi olmadığını belirterek, şunları söylüyor: "Sanıldığından da kötü işler. Sasa'da 4 bin kişi çalışıyordu. Şimdi bu rakam 2 bin 500'e indi. Diğer fabrikalarda da işçi azalması devam ediyor. Döviz kurunun düşüşü Adana'ya olumsuz yansıdı. Kurda bu kadar hızlı bir çıkış beklemiyorduk."
YAN SANAYİ DE İTHALCİ Anadolu'nun iş merkezlerinden Kayseri'de de eski neşe kalmamış. Kayseri Sanayi Odası Başkanı Mustafa Çapar, Kayseri'nin de Teşvik Yasası'ndan olumsuz etkilendiğini söylüyor. Çapar, ilin durumunu şöyle özetliyor: "Kayseri'de işler durgun. Fazla borçlanmıyoruz. Küçülmüyoruz, ama büyümüyoruz da. Yeni yatırım, yeni istihdam yok. İhracat artıyor ama ithalat da artıyor. Yan sanayi bile ithalata yönelmeye başladı."
İşler sanıldığından daha kötü! ADANA Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Ümit Özgümüş'ün verdiği bilgiye göre, ilde herkes eski güzel günlerini yad etmekle yetiniyor. Özgümüş, "İşler sanıldığından da kötü. Sasa'da 4 bin kişi çalışıyordu, 2 bin 500'e düştü. Diğer fabrikalarda durum aynı. İstihdam sorunu giderek büyüyor. Kurlardaki yükseliş de dış bağlantılarımızı olumsuz etkiledi" diyor.
Tek iyi şey, kurlarda yaşanan artış! KAHRAMANMARAŞ Ticaret ve Sanayi Odası Başkanlığı ile birlikte TOBB'un başkan yardımcılığını da yürüten Mehmet Balduk, ilindeki son durumu şöyle özetliyor: "2004'ün neredeyse yarısını geride bıraktık. Bugüne kadar yaşanan tek olumlu şey, kurlarda meydana gelen artış. Bu, ihracatçının zararını bir nebze olsun azalttı."
işler uzun zamandır iyi gitmiyordu. Sanayisi olmayan ilde ticaret de durma noktasına gelince, moraller altüst oluyor. Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Şadan Eren, "İşler kötü. Ama kimse de kötü olduğunu yüksek sesle dile getiremiyor. Moraller bozulmasın diye herkes susuyor" diyor. Bir başka kötü il de Adana. 210 başvuru ile Türkiye'nin en fazla teşvikli yatırım talebini alan Osmaniye, Adana'daki işleri bir hayli etkilemiş. Adana Sanayi Odası Başkanı Ümit Özgümüş, durumun hiç de göründüğü gibi olmadığını belirterek, şunları söylüyor: "Sanıldığından da kötü işler. Sasa'da 4 bin kişi çalışıyordu. Şimdi bu rakam 2 bin 500'e indi. Diğer fabrikalarda da işçi azalması devam ediyor. Döviz kurunun düşüşü Adana'ya olumsuz yansıdı. Kurda bu kadar hızlı bir çıkış beklemiyorduk."
