  |
|
Öldürücü alerjiden kurtulma yollarını öğrenin
Anaflaksi, alerjinin en çok korkulan ve tehlikeli olan şekli. Arı sokması, ilaçlar ve katkı maddeleri kadar, penisilin iğnesi de anaflaksiye neden olabiliyor. Belirtiler ne kadar erken başlarsa, anaflaksinin ölümcül olma riski de o kadar artıyor
*Alerji öldürücü olabilir mi?
Alerjinin en korkulan ve en tehlikeli şekli anaflaksidir. "Alerjik şok" ismiyle de bilinir. Erken tanınıp, acil tedavi edilmelidir. Aksi taktirde kişiyi şoka sokar ya da ölüme neden olur. Herhangi bir maddeye bağlı ölümcül anaflaksiler yüzünden, her yıl ortalama 100 kişi Türkiye'de hayatını kaybediyor. İlaçlar, serumlar, aşılar, kan ve ürünleri, yiyeceklere konan katkı maddeleri, egzersiz ve sperm gibi çeşitli maddeler anaflaksiye yol açabiliyor.
* Anaflaksi neden olur?
Anaflaksi, kişinin daha önce karşılaşarak duyarlı hale geldiği bir allerjenle, ikinci kez karşılaşmasıyla oluşur. Tüm araştırmalara rağmen, anaflaksinin nedeni saptanamamışsa, buna "idiopatik anaflaksi" denir.
* Belirtileri nedir?
Anaflaksinin öncü belirtileri vardır. Bunlar tuhaf bir sıkıntı, huzursuzluk ve fenalık hissi ile beraber; sıcak basması, çarpıntı ve kaşıntıdır. Genelde bu belirtilerden sonra çeşitli organ sistemlerini ilgilendiren belirtiler kendini göstermeye başlar. Başta deri, alt ve üst solunum yolları, dolaşım ve sindirim sistemi olmak üzere pek çok organ sistemine ait belirtiler görülür. Çok ani olarak ortaya çıkan bir durum olduğu için sadece doktorlar tarafından değil, herkesçe bilinmesi, tanınması ve ilk acil müdahalenin hemen yapılması hastanın yaşamının kurtarılması bakımından çok önemlidir. Allerjenin vücuda giriş hızı anaflaksinin ağırlığını belirler. Örneğin; penisilin iğnesi, hapına göre çok daha ağır bir anaflaksiye yol açar. Allerjenle karşılaştıktan birkaç dakika sonra alerji başlar. 15-20 dakikada zirveye çıkar ve bir saat içinde de azalmaya yüz tutar. Anaflaksi bazı kişilerde belirtiler tamamen kaybolduktan 8- 14 saat sonra tekrarlayabilir. Bu nedenle 24 saat gözetim gerektirir.
* Anaflaksiden korunulabilir mi?
Daha önce anaflaksi geçirmiş olanlar, durumlarını bildiren bir kart veya künye taşımalıdır. Anaflaksi nedeniyle ölüm tehlikesi atlatanların yanlarında sürekli olarak adrenalin bulundurmaları gerekir. Bu kişilere, adrenalini hangi durumda, nasıl uygulayacakları da öğretilmelidir. Anaflaksiye neden olan etkenlerden (ilaç, yiyecek gibi) uzak durulmalıdır. Anaflaksi tanımlanan hastalara, iğne şeklindeki ilaçlardan çok, hap veya şurup, bloker sınıfı ilaçlar verilmelidir.
* Nasıl tedavi edilebilir?
Anaflaksi çok acil bir durumdur. Kişiye hemen girişimde bulunulmadığı taktirde, kısa zamanda ölüme neden olabilir. Bu nedenle anaflaksi belirtileri saptanır saptanmaz, yapılması gereken bazı işlemler vardır. Allerjenin vücuda girdiği yer belliyse, o bölgeye hemen turnike yapılarak, zehrin kana karışması engellenir. Eğer varsa, arının iğnesi çıkarılır. Kişi sırt üstü yatırılır, bacakları yukarı kaldırılır. Bu sayede beyin ve kalp gibi önemli organlara daha fazla kan gitmesi sağlanır. Hasta sıcak tutulur. Mümkünse oksijen verilir. Anaflakside yaşam kurtarıcı ilaç adrenalindir. Astım krizi belirtileri olan hastalara bronş spazmını azaltan nefes açıcı ilaçlar verilebilir. Kan basıncı düşük olan hastalara, kan basıncını yükselten ilaç verilir.
* Anaflakside tehlike sinyallerini nasıl anlarız?
Burunla ilgili olarak kaşıntı, su gibi akıntı, hapşırma, burun tıkanıklığı gibi belirtiler vardır. Ses tellerinin şişmesi, ses kısıklığı ve konuşma güçlüğü çekilebilir. Bazı hastalarda astımlılarda olduğu gibi inatçı öksürük, hırıltılı solunum ve nefes darlığı gelişir. Çarpıntı, düzensiz ve hızlı kalp atışları, göğüs ağrısı, baş dönmesi olur. Kan basıncının düşmeye başlaması ciddi bir anaflaksi belirtisidir. Yaşlı hastalar kalp krizi bile geçirebilir. Karında kramp tarzında ağrılar, bulantı, kusma, karında şişkinlik, gerginlik ve ishal ortaya çıkar. Terleme, idrar kaçırma, baş ağrısı, şuur bozukluğu olabilir.
* Anaflaksiye bağlı ölümler kimlerde daha fazla görülür?
Erişkinlerde, kalp ve dolaşım bozukluğu olanlarda, beta-bloker sınıfı ilaç kullananlarda, baş ve boyundan olan sokmalarda, anaflaksi belirtileri 10-15 dakika içinde ortaya çıkar. Adrenalin tedavisi yapılmayan veya geç yapılanlarda ölümler olabilir. Arı sokmasından sonra belirtileri ne kadar erken ortaya çıkarsa, anaflaksi de o kadar ağır olur, ölüm riski artar.
|
