Bulutlar gitti Muş'akalkın gidelim işe

2004, ekonomiyi de kapsayan dış politika konularında çok önemli kararların alınacağı Cumhuriyet tarihinin en kritik yıllarından biri olmaya aday. Kıbrıs ve AB konularında Türkiye'nin tutumunun da etkisiyle alınacak kararlarla ekonomi ve mali piyasalar ya sıçrayacak ya da dibe vurabilecekti. Kıbrıs'ta çözüm yolunun aralanmasıyla hem AB'nin yolu, hem de ekonominin ve mali piyasaların önü açıldı. Şimdi dibe çakılma ihtimali çok azaldı, sıçrama şıkkı gündemde.
22 Aralık 2003'teki yazımızda arka arkaya üç kritik eşiğin nasıl aşılacağının 2004 yılında ekonominin de kaderini belirleyeceğini kaydetmiştik.
Eşiklerden biri yerel seçimlerde programın uygulanmasını tehlikeye düşürecek ölçüde popülizm yapılmasıydı. Emekli maaşlarıyla bu yola sapıldı, ancak IMF'nin de devreye girmesiyle yeni önlem alınması kabul edildi. Bu hafta IMF heyetinin Türkiye'ye gelmesi ve 7. Gözden Geçirmeyi tamamlaması bekleniyor. Yani ilk eşik tehlike doğurmayacak biçimde atlatılmak üzere.
3Kıbrıs eşiği yarılandı- Atlanacak ikinci eşik Kıbrıs'tı. Buradaki sıkışıklık 1 Mayıs'ta Kıbrıs'ın AB'ye tam üye olarak kabul edileceğinden kaynaklanıyordu. Türkiye insiyatifi eline aldı. Müzakerelerin usulü konusunda anlaşma sağlanmasıyla çözümde yol yarılandı. 19 Şubat'ta Annan Planı temelinde görüşmeler başlayacak. Kıbrıs Türk ve Rum tarafının anlaşamadığı konuları, Türkiye ve Yunanistan 22 Mart'tan itibaren bir hafta süreyle görüşecek. Burada da anlaşılamayan konulara BM Genel Sekreteri Kofi Annan karar verecek. Nihai anlaşma 21 Nisan'da Kıbrıs'ta her iki toplumda referanduma sunulacak ve öyle yürürlüğe girecek. Kofi Annan'ın belirttiği gibi, "40 yıldan beri ilk kez çözüme bu kadar yaklaşıldı."
3İşin riski de var- Ancak bu görüşme maratonu ve referandum risksiz bir süreç de değil. Tamamının her günü dolu çözüm ve müzakere süreci hep olumlu geçmeyecek. Çözüm süreci, Türkiye'nin ve Türk tarafının pozitif katkısına rağmen karşı tarafın tutumu nedeniyle az bir ihtimal de olsa tıkanabilir. İşte butün bu durumlarda mali piyasalarda krealizasyonları gündeme gelebilir.
Bunun dışında referandumda veya anlaşmanın onaylanacağı TBMM'de herhangi bir yol kazası olasılığı düşük de olsa olabilir. Piyasalar bu risklerin gündeme gelmesiyle zaman zaman dalgalanabilir. Kuzey Kıbrıs'ın Rum kesimiyle AB'ye gireceği 1 Mayıs'a kadar piyasalar pozitif ama dalgalı bir trend içinde olabilir. Borsa yükselir, faiz düşer, kurdaki gevşemenin boyutunu Merkez Bankası'nın vereceği destek belirler.
3Faiz, borsa ne olur?- 2.5 ayı bulacak süreçte Hazine faizlerinde yaklaşık dörtte birlik veya üçte birlik düşüş beklenebilir. Bu da yüzde 20 ve altı demek.
Borsa 5.5 ayı bulan yükselişinin ardından dinleniyordu ve bu seçime kadar sürebilirdi. Ancak şimdi Kıbrıs etkisi nedeniyle bu dinlenmeye erken son verdi. Borsa önümüzdeki dönemde ana trendi olan uzun vadeli yükseliş eğiliminin orta kısmını gerçekleştirebilir. 1.5 cent civarına yaklaşan endeksin dolar bazındaki primi 6.5 ayda yüzde 100'ü aşıyor. Bu primin çok kısa sürede yüzde 150'ye veya yüzde 200'e çıkması durumunda yabancılar kar realizasyonuna gidebilir. Bu da borsanın daha ileri gitmesini sınırlayabilir.
3AB oynatır- 2004 yılında atlanacak üçüncü eşik AB'ydi. İkinci eşiğin başarıyla geçilmesiyle üçüncü eşiğin Türkiye lehine sonuçlanması ihtimali artıyor. Bitişikteki takvim de, bu konudaki ilk güçlü sinyalin 18-19 Haziran'da yapılacak AB Zirvesi'ndeki bildiride verilebileceğini gösteriyor. Burada yeni şartlar getirmeden Türkiye'yi cesaretlendirici bir cümlenin yer alması yeterli olabilir. Ardından 12 Ekim'de AB'nin Türkiye İlerleme Raporu'ndaki tutumu beklenecek.10-11 Aralık 2004'te AB'nin müzakere takvimi verip vermeyeceği belli olacak.
AB'den takvim almamız garanti değil, ama Kıbrıs sorununu çözmemiz bu ihtimali artırıyor. Müzakere tarihi alınacağına güvenerek mali piyasalarda işlem yapmanın, reel ekonomik faaliyetlerde bulunmanın getirisi olabileceği gibi, bir riski olacak. Ama kimse AB'den müzakere tarihi alma ithtimaline karşı kayıtsız kalamayacak, hemen her şey yerinden oynayacak.
3Sonuç- "Bulutlar gitti Muş'a, kalkın gidelim işe" Batman Sözü