İhale mi dediniz?

Adil gibi gözüken ama tartışmalı bir özelleştirme ihalesi nasıl sonuçlandırılır? Yaşanmış bir örnekle anlatalım.

Farz edin ki, siz ve arkadaşlarınız devletin bir malını satmak için tam yetkiyle görevlendirildiniz. İhaleye çıkacak ve satışı sonuçlandıracaksınız. Hükümet ise nihayi kararı verecek.

Gerekli duyuruları yaptınız. Potansiyel alıcıların ayağına giderek, malın değerini, konumunu, alıcılara sağlayacağı avantajlarını anlattınız. Hükümet, alıcıların "yarın ne olacak" kaygısını gidermek için yeni kanun hazırlayarak, pazarı serbestleştirdi. Yani satılacak şirketin faaliyet gösterdiği pazarda kurallar net olarak çizildi.

Onlarca firma, para vererek ihale şartnamesini (20 bin dolar) aldı. Ardından en az 10 firma yine parayla (50 bin dolar) daha mahrem bilgilerin yer aldığı "Bilgi Odası"na girdi ve şirketin röntgenini çekti. Hatta kılcal damarlarının durumunu bile öğrendi.

İhale iki aşamada yapılacak. Önce ilk teklifler gelecek sonra görüşmeler yapılacak ve nihayi teklif alınacak. Heyecanla beklemeye başladınız. Son gün sadece iki teklif geldi. Teklifleri kamuoyuna duyurmak zorunda değilsiniz. Nitekim de duyurmadınız. Teklif verenlerle günlerce konuştunuz, tartıştınız... Haklı olarak, konuya ilişkin piyasada dolaşan dedikodulara kulaklarınızı tıkadınız.

Sonuçta final günü geldi.
İki alıcıyı karşınıza aldınız. Basın mensuplarını odanın bir ucunda topladınız. Firmalar kapalı zarfla son tekliflerini verdi.

Siz, kapalı zarfları açmadan önce iki firmanın temsilcisine kapalı zarfla alınan tekliflerin, son teklif olduğunu kayda geçirip, imzalarını aldınız.

Bu arada alıcı iki firmaya "Gerek görülürse açık artırmaya da gidilir" diyerek bildirim yaptınız.

Bir ihale komisyonunun iki teklif sahibine dönüp, 'istersem açık artırmaya giderim, istemezsem gitmem' demesinin ne anlamı olabilir?
Bana göre şu:
1)İhale komisyonu, ihaleyi kimlerin almaması gerektiğini biliyor!
2)Eğer işletmeyi alması uygun bulunmayan grup, kapalı zarfta ola ki rakibinden yüksek fiyat verirse, "gerek görülürse açık artırmaya gidilir" bildirimine dayanarak, açık artırmaya geçilecek.
3)Eğer zarftan uygun fiyat ve uygun firma çıkmış ise, ihale sonuçlandırılacak. Çünkü zarfla verilen teklifin nihayi teklif olduğunu herkes kabul etmiş durumda. Eleştiriler olunca, satıştan sorumlu devlet bakanı nasıl olsa şöyle diyecek:
"Komisyon fiyatı makul karşılamış ki yeni bir uygulamaya gitmemiş"

Bu örneğe konu olan işletmenin ucuza satıldığı düşüncesinde değilim.
Ancak kamunun, ihaleye girme yeterliliğine sahip firmalardan birine yakın, birine uzak durmak gibi misyonu olamaz.
Çünkü babasının malını satmıyor...