kapat
   
SABAH Gazetesi
 
  » Yazarlar
    Günün İçinden
    Ekonomi
    Gündem
    Siyaset
    Dünya
    Spor
    Hava Durumu
    Ana Sayfa
    Günaydın
    Televizyon
    Astroloji
    Magazin
    Sağlık
    Cumartesi
    Aktüel Pazar
    Yaşama Dair
    Sinema
    Hobi
Günaydın
ATV
emedya.sabah.com.tr
Google
Google Arama
 
Omer Celik @ SABAH
 

Trans-Atlantik'teki çatlak, Pasifik ve küresel sistem

Küresel düzendeki adaletsizliklerin dünya üzerindeki herkesin kaderini olumsuz etkilediği bir gerçek. Terör en çok adaletsizlikleri istismar ederek kendine faaliyet alanı yaratıyor. Terör kadar göze batmasa da, çok daha büyük bir tehlike ise yoksulluktan kaynaklanıyor. Yoksulluk, terörün istismar alanı olmaktan, pek çok merkez-kaç dinamiği üretmeye kadar bir dizi olumsuzluğu tetikliyor. Bununla beraber, zengin ülkeler yoksulluk karşısında kaydadeğer yöntemler geliştiremiyorlar, ciddi mesafeler kat edemiyorlar.

***

11 Eylül olaylarının gerçekleştiği güne kadar, dünya sistemi açısından en ciddi tehdit yoksulluk sebebiyle oluşan merkez-kaç güçlerden oluşuyordu. O güne kadar "dünya sisteminin rehabilitasyonu" esas gündemi oluşturuyordu. 11 Eylül olaylarından sonra ise "küresel sistemin mimarisi"nde ciddi "çatlaklar" meydana geldi. ABD'nin terörle mücadeleyi bilinen klasik kurumları bir kenara iterek ve aktif güç kullanarak gerçekleştirmek istemesi, AB'nin ise bunun dışında durması ama farklı bir yöntem önerememesi, ABD ve AB arasında ciddi tartışmaları çıkardı ortaya. Böylece Trans-Atlantik ilişkilerde fay kırıkları meydana geldi. Fransalmanya ile ABD'nin başını çektiği kutuplar, BM'den NATO'ya ve AB içi bütünlüğe kadar pek çok yerde sarsıcı gerilimler doğurdu.

***

Çok uzun zamandır tekrar edilen bir sözün ne derece gerçeği yansıttığı veya ne derece işlevsel olduğu da küresel sistemi etkileyen krizlerde görüldü. "Güç sisteminin merkezinin Atlantik'ten Pasifik'e kaydığı" yönündeki analizin, küresel sistemi etkileyen ciddi bir kriz karşısında çok işe yaramadığı ortaya çıktı. Kuşkusuz, Pasifik, Şangay Beşlisi veya tek başına Çin gibi ciddi dinamiklere sahip.

Özellikle Çin'in önümüzdeki çeyrek yüzyılda müthiş bir gelişme göstereceğini herkes kabul ediyor. Fakat bunlar, "küresel sistem açısından stratejik güç odağı olarak kabul edilecek bir merkez"in ortaya çıktığını göstermiyor. Tam aksine ticari büyüklüğüne rağmen, stratejik güç olma bakımından içe kapanan odaklarla karşı karşıyayız Pasifik'te Dolayısıyla, "güç merkezinin Atlantik'- ten Pasifik'e kaydığı" yönündeki tesbit, ticari alanda görece geçerli olsa da stratejik bakımdan henüz yeterince doğru gözükmüyor. Irak krizi bunun "billurlaşması" anlamına geldi.

***

Gelinen noktada yoksulluk, terör ve dünya düzenindeki düzensizlik birbirine "eklemlenmiş" durumda. Terörün argümanlarına baktığımızda, bu "eklemlenmeyi", "organik bir bütünleşmeye" dönüştürmeye çalıştığı görülüyor. Bu noktada uluslararası sistemin "meşruiyet" konusunda içine girdiği savrulma en elverişli zemini sunuyor. ABD'nin Irak'a müdahale etme biçimi, klasik meşruiyet anlayışını dikkate almadığını, almayacağını gösterdi.

Bunun yanı sıra Fransalmanya tarafından temsil edilen klasik meşruiyet anlayışının dünya üzerinde gelişmeleri ve kriz noktalarını yönetmek bakımından işlev üretemediği görülmektedir. Bu bakımdan "yeni bir meşruiyet anlayışı temelinde Trans-Atlantik'teki çatlağın giderilmesi" çözülmesi gereken en öncelikli problem durumundadır. Küresel sistemdeki mevcut güç ayrışmalarının terör için ürettiği elverişli zeminin önüne geçmenin yolu, Trans-Atlantik'teki çatlağı kapatacak, tüm medeniyetleri içerecek, yoksul ülkeleri de işin içine katacak bir meşruiyet sistemini oluşturmaktan geçmektedir. Dünyanın önündeki büyük mesele budur...

YAZARIN ÖNCEKİ YAZILARI
 Merkezde derinleşen Türkiye   / 06-02-2004
 Büyük Ortadoğu? (III)   / 04-02-2004
 Büyük Ortadoğu? (II)   / 02-02-2004
 Büyük Ortadoğu? (1)   / 01-02-2004
 Büyük vizyon   / 30-01-2004
 Trans-Atlantik'teki çatlak, Pasifik ve küresel sistem   / 26-01-2004
 Siyaset, bugün ve gelecek   / 25-01-2004
 Cumhuriyetçilik, zenginlik ve kimlik   / 23-01-2004
 Ya genelin iyiliği ya da küresel kriz   / 21-01-2004
 Değişim, ekonomi ve kadın   / 19-01-2004
SAVAŞ AY
Şenol Birol gol ve ölüm(süzlük)
Nasıl da çarpardı...
REFİK DURBAŞ
Nereye gidiyoruz?
Yaşadığımız bu kötü günleri dahi,...
NEBİL ÖZGENTÜRK
Malta'daki İstanbul!
Bu sütunda sıklıkla "insan" ve...
UMUR TALU
Bu malzemeden ne çıkar?
Eldeki malzemeyi Akdeniz'in...
MUHARREM SARIKAYA
Kıbrıs sarmalı
Ankara'da dün yaşananlar tam anlamıyla...
İngiliz atlarının babası Türk
Safkan olarak bilinen İngiliz yarış atlarının, kökeni farklı üç...
İranlı kadın Beckham
İran değişiyor. Bu değişimin son görüntülerini ise New York...
6 Ay yattı 20 günde coştu
6 Ay yattı 20 günde coştu
Fenerbahçe'nin 2004'teki müthiş serisi dün de Elazığ'da devam etti ve...
 
    Ana Sayfa | Günün İçinden | Yazarlar | Ekonomi | Gündem | Siyaset | Dünya | Televizyon
Spor | Hava Durumu | Günaydın | Bizimcity | Sizinkiler | Kapak Güzeli | Astroloji | Magazin Sağlık | Cumartesi | Aktüel Pazar | Yaşama Dair | Sinema | Hobi
   
    Copyright © 2003, 2004 - Tüm hakları saklıdır.
MERKEZ GAZETE DERGİ BASIM YAYINCILIK SANAYİ VE TİCARET A.Ş.