İç borç stokunu son ayda İmar yükü ve kur fırlattı

Bütçede son ayda faiz dışı fazla hedefinin hafif şaşmasından sonra iç borç hedefleri de önemli oranda şaştı. Bunda da en önemli faktör olarak 6.8 katrilyonluk İmar Bankası yükü ile 5.4 milyar dolarlık dolar kuru düşüşünden kaynaklanan artış rol oynadı. Böylece son ay iç borç stoku 13.5 milyar dolarlık sıçramayla 139.3 milyar dolara yükseldi ve 2003 yılı içinde en yüksek oranlı artışını kaydetti.

Halktan 50 milyar dolar
- Bitişikteki tablodan da görülebileceği gibi, 2002 sonunda 91.7 milyar dolar olan iç borç stoku yüzde 51.9 oranında arttı. Ancak iç borçta asıl artış, piyasaya olan borçta gerçekleşti. Piyasaya borç stoku yüzde 68.3 arttı. Yılbaşında iç borç stokunun yüzde 47.2'si piyasaya, yüzde 52.8'i kamuya iken, yıl sonunda bu oranlar tamamen yer değiştirdi. Stokun yüzde 52.3'ü piyasanın üzerine geçerken kamunun üzerindeki stok yüzde 47.7'ye indi.

Piyasaya borç stokunun artmasında banka dışı yerleşik kesimlerin bonoya yönelmesi etkili oldu. Bu kesimin elindeki bono stoku yüzde 78 artarak 28 milyar dolardan 49.9 milyar dolara yükseldi. Böylece banka sitemi ve kamu dışında kalan halkın ve yatırım fonlarının elindeki bono 50 milyar dolara vardı. Bu da 139.3 milyar dolarlık iç borç stokunun yüzde 36'sına denk geliyor.

GSMH'nın yüzde 84'ü
- Kamu kesiminin KİT'ler, belediyeler ve Merkez Bankası hariç olmak üzere konsolide bütçe dış borç stokundaki artış, iç borcun üçte biri düzeyinde kaldı. Yüzde 11.6 artan konsolide bütçe dış borç stoku 63.4 milyar dolara yükseldi. Kamu kesiminin borçları içinde de, yüzde 31'lik pay aldı. İç ve dış konsolide bütçe borç stoku 148.5 milyar dolardan yüzde 36.4'lük artışla 202.7 milyar dolara yükseldi.

Geçen yıl 180.4 milyar dolarlık GSMH'ya göre konsolide bütçe borçlarının oranı yüzde 82 düzeyine inmişti. 2001 yılında bu oran yüzde 92 düzeyindeydi. 2003 yılında GSMH'nın 242 milyar dolar çıkacağı tahmin ediliyor. Buna göre borçların oranı yüzde 84'e yükseliyor.

2003'ün başarısı gölgelendi
- KİT'ler, yerel yönetimler ve Merkez Bankası hariç sadece merkezi bütçeyi kapsayan devlet borçlarında, 2003 yılında daha da iyileşme beklerken, kurun hızlı düşüşü ve İmar Bankası'nın yükü nedeniyle beklenen başarı sağlanamadı. 2001'de kamu bankalarının görev zararlarının ve batan özel bankaların yükünün Hazine tarafından karşılanması sonucu iç borç stoku yüzde 56'dan yüzde 92'ye fırlamıştı. 2003'te borcun milli gelire oranında düşüşler beklerken, sadece batan bir bankanın 5 milyar dolarlık yükü ve bir aylık sonuç tabloyu değiştirmeye yetti.

Sonuç- "Ağızla lokma arasında çok yol vardır" Latin Atasözü