Cumhuriyet Caddesi ile Digor Yolu sokağın kesiştiği yerde "Yazıcı"ların evi. Sahipleri aslen Rizeli imiş. Ermenilerden kalma bir ev. Şimdi terk edilmiş. Kapısındaki kilit yaşanmış nice anının üzerine kapanmış gibi. Kapının üzerindeki 1887 rakamı yapım tarihini mi gösteriyor?
Hulusi Aytekin Caddesi'nde pencereleri kırık, kapısı açık bir ev. Olduğu gibi terk edilmiş. Karşısında "Sara" gıda pazarı. Pazarlığa gerek yok, ne versen içindekilerle birlikte bırakacak sahibi.
Cumhuriyet Mahallesi Dekovil Sokak'ta sahipleri satamadığı için terk edilmiş bir dizi ev. Kimi yıkılmış, kapısı penceresi sökülmüş, kimi daha dün terk edilmiş gibi mi?
İstasyon Mahallesi 1. İstasyon Caddesi'nde Ruslar tarafından yapılmış süt fasbrikası. 1980'li yıllara kadar makine, alet edavatı duruyormuş. Sahipleri İstanbul'da. Nestle, bir zamanlar buradan süt tozu alıyormuş. Şimdi viran durumda.
Evlerin durumu böyle, ya ev sahiplerinin?
Ayvaz Yallı benzincide çalışıyor. Evli, iki çocuğu var. Yedi kardeşler. Kardeşlerin altısı İstanbul'da, Bakırköy'de iş tutmuş. Yallı lise mezunu. Liseden sonra okuyamamış, bu yüzden de askere gidene kadar hiçbir iş yapmamış. Bir ara Samandıra'da yaptığı kasaplık sayılmazsa tabii. Askerden geleli beş yıl olmuş. Parası olmadığından karısını kaçırmış. Şimdi benzincide 400 bin lira alıyor. Sekiz ay kış boyunca üç ton kömür yakıyor. Kömürün tonu, bir aylığına bedel, yani 400 bin lira.
"Yalnız ben değil, patronum da gitmek istiyor" diyor Yallı. "Ben de gideceğim, ama İstanbul'un büyüklüğünden korkuyorum. Burada çalışacağım bir fabrika olsa niye gideyim ki... İşim iyi olsa memleketimi niye bırakayım ki... Tren dört günde, otobüs 1.5 günde gidiyor İstanbul'a. Bir kamyon bir milyona gidiyor. Devlet burayı gözden çıkarmış, biz değil. Milletvekilleri ilgilenmiyor. 1950'li yıllarda Erzurum, Kars'tan geri idi, ama oraya yatırım yaptı devlet, şimdi Kars, Erzurum'dan geri."
Daha sonra benzin istasyonunun sahibi Turgay Erdağ ile konuşuyoruz. Erdağ da göç kervanına katılmak isteyenlerden. Kars'ın işlek bir yerinde benzin istasyonu. Erdağ bir yandan gaz-benzin satıyor, bir yandan dostlarına, ahbaplarına açıktan fatura veriyor, vergi iadelerinde kullanılmak üzere. "Ne yapsın fukara" diyor, "iş yok, para yok. Belki üç beş kuruş vergi iadesiyle birkaç gününü geçirir."
Turgay Erdağ, kendi soyadını taşıyan benzin istasyonuna 250 milyon lira istiyor. "200 milyon liralık demirbaşı var istasyonun" diyor. "Bu paraya bile razıyım. Yeter ki biri alıcı olsun."
Erdağ'a göre belediye başkanı da suçlu bu durumdan, milletvekilleri de. Karslı hiç kimse bir çivi çakmak istemiyor. Kars'tan giden de bir daha dönmüyor, unutuyor buraları.
YARIN: Kars'ın sahibi yok...
