Geçtiğimiz yıl bankalar, dış borçlanmaları konusunda bereketsiz bir yıl geçirdi.

Resmi kaynaklardan edindiğimiz bilgiye göre, borçlanma maliyetinde (spread veya faiz olarak ölçüldüğünde) genelde yüzde 90'a yakın bir artış olurken borçlanılan miktar yarı yarıya düştü.

Birçok banka sendikasyon (uluslararası banka guruplarından kredi sağlama) pazarının dışına çıktı. Hiçbir banka kapattığı sendikasyon borcu kadar yeni kredi almadı.

Bankalar 2000'de 7. 295 milyon dolar borçlanabilmişken bu miktar 2001'de 3 milyar dolar civarına indi.

Vadesi gelmiş 6 milyar dolarlık dış borcu geri ödenirken sadece 3 milyar dolar civarında yeni borç alındı.

2000'de sendikasyon müşterisi olan dokuz banka -A Bank, Demirbank, Denizbank, Halkbank, İktisat, Körfez, Pamukbank, Tekstilbank, Toprakbank- 2001'de piyasaya çıkmadı veya çıkamadı.

Sendikasyon ve buna benzer borçlanma sayısı ise (deal) 2000'de 44'ten 2001'de 15'e düştü.

Sendikasyon piyasasının daralmasının hem arz hem de talep açısından muhtelif nedenleri var. Yabancı bankalar kriz dolayısıyla Türk sendikasyon pazarı için ayırdıkları paraları azalttılar ve bazı bankalara kapıyı kapattılar.

Bankalar da bu araca eskisi kadar müracaat etmedi. Çünkü dış borcun riski artarken kârlılığı azaldı. Ayrıca birçok bankanın elinde kredi olarak vermekte zorlanılan döviz cinsinden kaynaklar oluştu.

Konuştuğumuz yabancı bankalar dış borç koşullarının bu yıl geçen yıla oranla daha iyi olacağını söyledi. "Ama bankalar borçlanmak isteyecekler mi, sorun bu" diye konuştu bir yabancı bankacı. "Devlet tarafından gelen talepte azalma var. Devlet bankaları artık özel bankalardan borçlanmıyor. Reel sektörde ise kredi açılabilecek şirket sayısında büyük bir artış olmayacak..."

Uzun yıllardan beri Türk bankları için en kârlı iş, dışarıdan döviz borçlanmak, bunu Türk Lirası'na çevirip Hazine kağıdı satın almak idi.

Yabancı bankaya ödenen faiz ile Hazine'den alınan faiz arasındaki muazzam fark, bankaların büyük kârlar yapmalarını sağladı.

Bu muamelelerden elde edilen kârın kolaylığı ve büyüklüğü, iç borcun finansmanını bankaların temel işlevi haline getirdi.

Geçtiğimiz şubat ayında yaşanan devalüasyon, birçok şeyle birlikte bu cosy işi de sona erdirdi. Bankaların ellerindeki döviz aniden pahalılaştı. Bazı bankalar sırf bu yüzden batarken, diğer bir çoğu büyük zararlar yazmak zorunda kaldılar.

Bankaların sermayelerini güçlendirme gereksinimi kısmen bu zararların bir sonucu olarak ortaya çıktı.

Yaşanan kriz nedeniyle ortaya çıkan zarara bağlı olarak özel bankaların özkaynakları erozyona uğradı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun verilerine göre 2001 yılı eylül ayı sonu itibariyle bankaların öz kaynakları reel olarakf yüzde 37,4 oranında azalma gösterdi.