Nefesi yeten kalacak
Gümrük Birliği'ne hazırlıksız yakalanan otomotivde, kriz yeni bir dönüm noktası oldu. Tofaş CEO'su Nahum'a göre bu ortamda ancak gücünü iyi kullananlar yaşayabilecek
Son 10 yılın en sıkıntılı dönemini geçiren otomotiv sektörü, yerli sermaye payının erimesiyle karşı karşıya. Sektör, Ekim ayında Sabancı Grubu'nun üretimdeki hisselerinin tamamını Japon Toyota'ya devretmesinin ardından, şimdi Anadolu Honda'nın hisselerinin büyük bölümünü önümüzdeki günlerde Japonlar'a devredeceği haberlerini konuşuyor.
Otomotivciler, sektörde yaşanan hisse devirlerini global ekonomiye bağlıyor ve ekliyor: Yerli şirketler eskiden çoğunluk hisseye sahip oldukları dönemde iç pazara çalışıyordu. Ancak son yıllarda dünya ülkelerine ihracat başladı. Bu da şirketlerin sermaye yapılarını etkiledi. Üretimdeki çoğunluk hisseleri teknolojiyi üreten ana şirketlere geçmeye başladı.
Otomotiv sektöründe global ekonominin gereği olarak yaşanan gelişmeleri "Nefesi yeten ayakta kalacak" şeklinde nitelendiren Tofaş CEO'su Jan Nahum, yerli sermayenin erimesine şaşırmadığını söylüyor.
Nahum, 1990'lı yıllarda otomotiv pazarının büyümeye başlamasıyla, yabancı şirketlerin Türkiye'ye olan iştahlarının arttığını belirtiyor. 1994 yılında Türkiye'nin Gümrük Birliği'ne (GB) girmesiyle birlikte yabancıların, "Bu pazarı biz sizden daha iyi yönetmeyi biliriz" diyerek hisselerin çoğunluğunu ele geçirdiklerini söyleyen Nahum, otomotivde yerli sermayenin payının erime nedenlerindeki diğer faktörleri de şöyle sıralıyor: "Yabancılarla ortaklıklar sadece ana sanayide olmadı. Yan sanayi yatırımları artmaya başlayınca, yabancı ortaklıklar arttı. Tabii bu arada pazar zora düşünce iç ve dış sermaye erimeye başladı. Ancak bu durumda iç sermaye zora düştü, global oyuncular, yerliler kadar etkilenmedi."
SİLAHSIZ YAKALANDIK
Otomotiv sektöründe yaşanan sermaye değişimini GB ile başlayan pazar ekonomisine bağlayan Nahum, Tofaş CEO'su GB'ye ne olduğunu tam olarak anlamadan ve yeterince silahlanamadan girildiğini kayderek ekliyor: Hazırlık yapmazsan, gücün olmazsa, bunlara bir de enflasyonist ortam eklenirse kaybedersiniz. Türkiye yabancıların cazip fiyata kapatabildiği ucuzluklar ülkesi oldu.
"Siz GB'nin otomotiv sektörüne olumsuz etkisinden nasıl uzak kaldınız" sorumuza Nahum şöyle cevap veriyor:
"1994'te Belçika'daki bir hukuk şirket ile anlaştık. Gümrük Birliği ile ilgili herşeyi bize anlattı. Olası tehditlere karşı bizi uyardı. 7 komite kurduk. Gelen mevzuatları çok iyi inceledik, araştırdık. Global rekabetin ne kadar çetin olduğunu görerek, ona uygun stratejiler geliştirdik."
Hisse dağılımlarının son durumu (%)
| | | Halka |
| Yerli | Yabancı | açılma |
| Şirket | payı | payı | payı |
| Tofaş | 30 | 30 | 40 |
| OYAK-Renault | 49 | 51 | - |
| Renault Mais | 51 | 49 | - |
| Ford Otosan | 41 | 41 | 18 |
| Toyota | 0 | 100 | - |
| Toyotasa | 65 | 35 | - |
| (Pazarlama şirk.) |
| Hyundai Assan | 50 | 50 | - |
| Anadolu Honda | 50 | 50 | - | |
METE TANSU
|
