11Eylül dünyanın olduğu gibi Türkiye'nin de gündemini değiştirdi ve değiştirmeye devam ediyor. Hafta içinde ABD Dışişleri Bakanı'nın Türkiye'yi ziyareti bu dönemde dış şoktan çok daha fazla dış dopingle karşı karşıya olduğumuzu netleştirdi.

* ABD Dışişleri Bakanı'nın ziyaretinden hemen önce Türkiye'nin Avrupa Ordusu'na katılmasında ortaya çıkan anlaşmazlıklar giderildi. Haftasonu yapılacak toplantıda, en yakın zamanda üye olacak ülkelerden sonra Türkiye'nin AB'ye tam üyelik müzakerelerine çağrılabileceği açıklanabilir. Yani AB'ye giden yol kısalıyor. Bu henüz satın alınmış bir gelişme değil.

n Kıbrıs sorununun çözümünde ilk görüşmelerden sağlanabilecek en iyi sonuç çıktı. Kıbrıs da, Türkiye de AB'ye aday. Bu üyelik yolunda Kıbrıs'ın önünde Türkiye, Türkiye'nin önünde Kıbrıs var. Her iki tarafın bu ortak yararı sorunu çözerken en önemli motivasyon olabilir.

* 11 Eylül'le önemi artan Türkiye'ye 10 milyar dolarlık IMF kredisi gündeme geldi. Krizden çıkış için tünelin ucundaki ışık gözüktü.

* Bu durum ekonomideki ağır psikolojik havayı değiştirdi. Kaos ortamı beklenir ve buna göre pozisyon alınırken, şimdi ileriye umutla bakılıyor. Geleceğe yönelik beklentilerin iyileşmesi bugüne indirgendi ve ekonomik ortamı iyileştirdi. Dolar ve faizler düştü, borsa canlandı, perakende satışlar ve üretim kıpırdadı.

* Hafta içinde dış doping yanında milli gelir daralmasının beklenenden iyi gelmesi, enflasyonun düşük çıkması, kredi notunun iyileştirilmesi doların fiyatını 1.450'ye çekti, faizi yüzde 75'in altına indirdi, borsayı yüzde 8.8 yükseltti. Ekimde yüzde 24, kasımda yüzde 19 artan borsa 17 Eylül'deki 0.43 cent düzeyinden 0.88 cente çıkarak yüzde 100 arttı.

* Ancak bütün bu gelişmeler her şeyin güllük gülistanlık olduğunu göstermez. Kötüye gidiş durdu. İşsizliğin artması, yeni banka ve şirket batışları önlendi. Reel ekonomide canlanma, yeni yatırımların başlaması ve yeni iş sahalarının açılması ise belli bir zamanı gerektiriyor. Şimdiye kadar olanlar, toprağa düşen cemre gibi. Hasadı toplamak için, toprağa cemrenin düşmesi yeterli değil ama ilk şart. Sonra tarlanın ekilmesi, havaların iyi gitmesi ve hasat için yaz aylarının beklenmesi gerekir. Şimdi 10 milyar dolarlık dış kredi ve olaylar, Türkiye ekonomisinin atağa kalkışı için iyi bir zemin oldu.

* İki yıl önceyle benzerlik- 11 Eylül sonrası gelişmeler, Türkiye'nin iki yıl önce yakaladığı fırsata çok benziyor. O zaman da ekonomideki daralma, Rusya krizi ve depremlerin etkisiyle yüzde 6'nın üzerindeydi. AB, Türkiye'nin tam üyelik adaylığını kabul etmişti. Enflasyon düşecek, faizler inecek, makroekonomik dengeler düzelecek ve Türkiye, AB yolunda hızla ilerleyecekti. Böyle bir psikolojik ortamda mali piyasalar Türkiye'nin mükemmel geleceğini satın aldılar. Ancak ilerleyen aylarda uygulama riski ortaya çıktı. Yakalanan müthiş dalganın üstünde hükümet kürek çekmeyi bırakınca tekne alabora oldu.

* Aynı tuzağa düşmek- Şimdi aradan geçen iki yıldan sonra yine müthiş bir dalga yakaladık. Teknede kürek çekenler yine aynı. O zaman uygulama riski dikkate alınmadığından sonuç herkes için hüsran oldu. Eğer bu kez de, ölçüyü kaçırırsak, çok hızlı gider, acele edersek yine hükümeti rehavete itebilir ve ekonomide aynı tuzağa bir kez daha düşebiliriz. Bu açıdan IMF, Türkiye'yi iyi tanıdı, krediyi uygulamayı gördükçe dilimler halinde veriyor. İki yılda yaşanan acıların ve ödenen yüksek bedellerin hem hükümete hem özel sektöre hem de piyasalara gerekli dersi verdiğini düşünmek istiyoruz. Yoksa yeni acılar kapımızı çalabilir.

* Sonuç- "Acı, eğitimdir" Aeschylus