2001 yılında tahsil edilen vergi gelirlerinde, reel anlamda çok ciddi bir gerileme var. Yıllardır ilk kez, vergi gelirlerindeki artış enflasyonun yaklaşık yüzde 40 altında kaldı. Oysa yıllardır sürekli olarak, vergi gelirlerindeki artış, enflasyonun çok üzerindeydi...

2001 yılı vergi gelirleri, Ekim ayı sonu itibariyle netleşmiş durumda. Önümüzdeki iki ay içinde tahsil edilecek vergilerle birlikte, 2001 yılı vergi gelirlerinin 37.7 katrilyon TL olması bekleniyor. Buna göre;

Geçmiş yıllar ve 2001
Görüldüğü gibi, vergi gelirlerindeki artış, yüzde 42.3, enflasyon oranı 81,5. Bu durumda vergi gelirleri 2001 yılı enflasyon oranı gözönüne alındığında, yüzde 39.2 azalmış durumda. Oysa, geçmiş 5 yılda yani 2001 yılı öncesinde, vergi gelirlerindeki artış (1999 yılı hariç) sürekli olarak enflasyonun üzerinde olmuştur. Yıllar itibariyle, vergi gelirlerinde ve TEFE'deki artış oranı tablodaki gibi.

NOT: Tablo hazırlanırken, çok az bir sapma ile gerçekleşeceği tahmin edilen 2001 yılı vergi gelirlerine ilişkin bütçe hedefleri esas alınmıştır.

Yukarıdaki tabloyu hazırlarken, TEFE oranı olarak, Ekim-2001 itibariyle ilan edilen oranı esas aldık. Mevcut gelişmeler, 2001 yılı sonunda TEFE oranının biraz daha artarak, yüzde 85 civarında gerçekleşeceğini gösteriyor. Bu durumda, vergi gelirlerindeki artış enflasyonun altında kaldığı için bırakınız artışı, aksine yüzde 45 civarında azalmış olacak.

Vergi tahsilatı da azaldı
Bu yıl, tahakkuk eden vergilerin, tahsilata dönüşmesinde de, bir azalma göze çarpıyor. Vergilerde tahsilatın tahakkuka oranı geçen yılın bu döneminde yüzde 87 iken, bu yıl yüzde 83'de kaldı.

Vergi gelirlerinde, önemli bir kıyaslama unsuru olan ve vergi gelirlerinin milli gelirdeki değişimlere karşı duyarlılığını gösteren vergi esnekliği (vergi gelirlerindeki artış/milli gelirdeki artış) yönünden de, bir başka ciddi sorun var. Genel kabul görmüş kurallara göre, vergi esnekliği katsayısının birin altında olması, vergi gelirlerinde azalma olduğunun somut bir göstergesidir. Vergi esnekliği, 1997 yılında 1.20 iken, 2000 yılında 1.29 olmuş ancak 2001'de 0.97'ye düşmüştür. Bu rakam 2001 yılında vergi gelirlerindeki artışın yüzde 10'a yaklaşan küçülmeye rağmen, milli gelirdeki azalışın da altında kaldığını gösteriyor.

Özetle, 2001 yılı vergi gelirlerinde, hedeflerin aşılması değil aksine geçmiş yıla kıyasla reel anlamda yüzde 40 civarında azalma sözkonusu. Görüldüğü gibi,

2001 yılı vergi gelirleri yönünden hiç de iç açıcı değil...

2001 vergi gelirleri	37.7 katrilyon
2000 vergi gelirleri	26.5 katrilyon
2001'deki vergi artışı	11.2 katrilyon
2001'deki vergi artış oranı (%)	42.3
2001 yılı TEFE artışı (%)	- 81.5
Fark (%)	-39.2