'Çalışabilirim'
45 yaşında emekli Ali Rıza Özdemir, "70 milyon maaş alıyorum. Emekli olmadan önce daha fazla kazanıyordum, ama emekli olmak zorunda kaldım" dedi. Fırıncılık yaparken daha iyi para kazandığını, yıllarca fırıncı olarak hizmet verdikten sonra emekli olduğunu anlatan Özdemir şunları söyledi:

"1 buçuk yıl önce emekli oldum. Maaşım azdı, ama emekli maaşıma oranla yüksekti. 45 yaşındayım ve çalışabilirim. "

'Bu işin mantığı yok'
1989 yılında 42 yaşında emekli olan İlker Akbaş, 16 yıl boyunca futbol oynadığını, futbolu bıraktıktan sonra yaşamını Şekerspor'un antrenörü olarak devam ettirdiği yıllarda emekli olduğunu ve başka bir işte çalışmaya başladığını söylüyor. Akbaş şöyle devam etti: "Emekli olmaz çalışırdım, çünkü şu anki emekli maaşım 80 milyon, çalışıyor olsaydım, maaşım en az 250-300 milyon civarında olurdu."

Erken emekli olmayı pek mantıklı bulmadığını ifade eden Akbaş, şunları söyledi: "Erken emekli olan bir çok arkadaşım benim gibi ek işi seçmiştir. Ek gelir olmadan emekli maaşıyla geçinmek Türkiye şartlarında çok zor. Başka işim olmasaydı, emekli olmak yerine kesinlikle çalışmayı sürüdürürdüm."

'En birikimli yaşımızda'
Caner İz 45 yaşında. 6 ay önce İş Bankası'ndan emekli oldu. En son aldığı maaşın 200 milyon olduğunu söyleyen Caner İz, çalışmaya devam etseydi 350 milyon civarında maaş alacaktı. 275 milyon emekli maaşı alan Caner İz, "45 yaşında bir insanın emekli olması yanlış. En birikimli olduğumuz çağlarda emekli oluyoruz" dedi. Özel emekli olan İz, aldığı 275 milyon maaşın istisna olduğunu, Türkiye'deki emeklilerin sorunlarının büyük olduğunu vurguladı.

'İşe göre emekli yaşı'
Hakkı Kara 1981 yılında emekli olmuş. Son maaşının ne kadar olduğunu hatırlamıyor. 74 milyon emekli maaşıyla geçinmeye çalışan Hakkı Kara, 45 yaşında Kastamonu Demir-Çelik İşletmesi'nden emekli olduğunu vurgulayarak, "Demir Çelik işi daha fazla yapılmaz. Yıpratıyor. Ben çelik işçiliğinin topraktan üretildiği aşamada çalıştım. Emeklilik yaşında karar verirken iş kollarına göre ayırım yapmalılar" dedi.

'İş buldum, emekli oldum'
42 yaşında emekli olan Ahmet Öztaş, ODTÜ'de soförmüş. 1998'de emekli olan Öztaş, erken emekli olmasının tek nedenini başka iş bulması olarak gösteriyor.

5 soru 5 cevap
Yeniden yapılanma şart
* Faruk TürkoĞlu

1- Tek sorun yaş sınırı ve erken emeklilik mi?

Hayır. Çok sayıda sorun var:

* Tüm sosyal güvenlik kuruluşlarının yeniden yapılanması şart.

*SSK kapsamında olması gereken 700 bin kişi kaçak çalıştırıyor. Bunlardan prim ve vergi toplanamıyor.

* Özellikle SSK'da sağlık sigortası sistemi içler acısı durumda.

* Sosyal güvenlik sistemine devlet katkısının makul bir tabana oturtulması gerekiyor.

* Emeklilik maaşları çok düşük.

2- Erken emekliliğin ne gibi zararları var?

Türkiye'de 60 yaşın üstündeki nüfusun, çalışabilir çağdaki 20-59 yaş nüfusuna oranı yüzde 15. Bu oran açısından Avrupa ülkelerinden daha iyi durumdayız. Ancak halen bir emeklilinin maaşı, yaklaşık iki çalışan sigortalının priminden karşılanıyor. Bu iki kişinin primi de bir emeklinin düşük maaşına bile yetmiyor ve açık ortaya çıkıyor. Emeklilik yaşı, Türkiye'nin koşullarına uygun makul bir düzeye yükseltildiğinde, emekli sayısı bir süre sabit kalırken, prim ödeyen sayısı artacak ve açığın büyümesi önlenecek.

3- Hükümet, biriken primleri piyasa faizi ile işletiyor? Yalnız SSK'da mı sorun var?

Hayır... Sanayileşmiş ülkelerde biriken primler enflasyonun yüzde 5-7 üstünde reel faizle işletilirken, Türkiye'de bu fonlar enflasyonun altında faiz oranlarıyla değerlendiriliyor. Bu durumda sosyal güvenlik açığı büyüyor.

Emekli Sandığı ve Bağ-Kur'da önemli sorunlar var. Örneğin Bağ-Kur'da tahakkuk eden primin yüzde 55'i zamanında tahsil edilebiliyor.

4- Prim oranlarının yükseltilmesi işe yarar mı?

Kesinlikle hayır. Prim oranlarının yükseltilmesi, kaçak işçi sayısını arttırır ve hem devleti mağdur eder, hem de işçiyi...

5- Reform paketinde neler bulunmalı? Reform için IMF'yi bahane göstermek doğru mu?

Kazanılmış bir hakkın geri alınması karşılığında tüm çalışanlara ve emeklilere verilen sağlık hizmetini çağdaş standartlara ulaştırmak ve bu konuyu da reform kapsamına almak gerekiyor. Reformu şu veya bu kuruluş istediği için değil, Türkiye'nin ekonomik koşulları gerektirdiği için yapmak zorundayız. Hükümet bu konuda tutarlı davranmalı ve kamuoyuna durumu anlatmalı.

25 yıl çalıştı, 20 yılı var
* Frankfurt'ta bir fabrikada 14 yıldan beri çalışan 37 yaşındaki Ümit Keskin'in, emekli oluncaya kadar 28 yıl daha çalışması gerekiyor. Yukardaki hesaplama baz alındığında, bu yurttaşımız 2027 yılında emekli olduğunda eline 1890 mark para geçecek. Ancak Keskin, bir de sağlık sigortası aidatı ödeyeceği için bu para 1800 marka inecek.

* 25 yıldır Almanya'da yaşayan ve bir firmada çalışan 45 yaşındaki diğer vatandaşımız Nihat Garip ise, emekli oluncaya kadar 20 yıl daha çalışacak. Halen 4700 mark brüt kazancı olan Garip, herşey yolunda gidip 2019 yılında emekli olduğunda, emeklilik kasasından 2025 mark alacak. O da sağlık sigortası aidatı ödeyeceği için bu para 1930 marka inecek.

* 28 yıldır Almanya'da yaşayan ve yaklaşık 20 yıldır da bir firmada çalışan 48 yaşındaki Hüsniye Örs, 2011 yılında emekli olduğunda yaklaşık 1440 mark aylık alacak.

Kani TOP/Serkan SARGUR