1- Tek sorun yaş sınırı ve erken emeklilik mi?
Hayır. Çok sayıda sorun var:
* Tüm sosyal güvenlik kuruluşlarının yeniden yapılanması şart.
*SSK kapsamında olması gereken 700 bin kişi kaçak çalıştırıyor. Bunlardan prim ve vergi toplanamıyor.
* Özellikle SSK'da sağlık sigortası sistemi içler acısı durumda.
* Sosyal güvenlik sistemine devlet katkısının makul bir tabana oturtulması gerekiyor.
* Emeklilik maaşları çok düşük.
2- Erken emekliliğin ne gibi zararları var?
Türkiye'de 60 yaşın üstündeki nüfusun, çalışabilir çağdaki 20-59 yaş nüfusuna oranı yüzde 15. Bu oran açısından Avrupa ülkelerinden daha iyi durumdayız. Ancak halen bir emeklilinin maaşı, yaklaşık iki çalışan sigortalının priminden karşılanıyor. Bu iki kişinin primi de bir emeklinin düşük maaşına bile yetmiyor ve açık ortaya çıkıyor. Emeklilik yaşı, Türkiye'nin koşullarına uygun makul bir düzeye yükseltildiğinde, emekli sayısı bir süre sabit kalırken, prim ödeyen sayısı artacak ve açığın büyümesi önlenecek.
3- Hükümet, biriken primleri piyasa faizi ile işletiyor? Yalnız SSK'da mı sorun var?
Hayır... Sanayileşmiş ülkelerde biriken primler enflasyonun yüzde 5-7 üstünde reel faizle işletilirken, Türkiye'de bu fonlar enflasyonun altında faiz oranlarıyla değerlendiriliyor. Bu durumda sosyal güvenlik açığı büyüyor.
Emekli Sandığı ve Bağ-Kur'da önemli sorunlar var. Örneğin Bağ-Kur'da tahakkuk eden primin yüzde 55'i zamanında tahsil edilebiliyor.
4- Prim oranlarının yükseltilmesi işe yarar mı?
Kesinlikle hayır. Prim oranlarının yükseltilmesi, kaçak işçi sayısını arttırır ve hem devleti mağdur eder, hem de işçiyi...
5- Reform paketinde neler bulunmalı? Reform için IMF'yi bahane göstermek doğru mu?
Kazanılmış bir hakkın geri alınması karşılığında tüm çalışanlara ve emeklilere verilen sağlık hizmetini çağdaş standartlara ulaştırmak ve bu konuyu da reform kapsamına almak gerekiyor. Reformu şu veya bu kuruluş istediği için değil, Türkiye'nin ekonomik koşulları gerektirdiği için yapmak zorundayız. Hükümet bu konuda tutarlı davranmalı ve kamuoyuna durumu anlatmalı.
* 25 yıldır Almanya'da yaşayan ve bir firmada çalışan 45 yaşındaki diğer vatandaşımız Nihat Garip ise, emekli oluncaya kadar 20 yıl daha çalışacak. Halen 4700 mark brüt kazancı olan Garip, herşey yolunda gidip 2019 yılında emekli olduğunda, emeklilik kasasından 2025 mark alacak. O da sağlık sigortası aidatı ödeyeceği için bu para 1930 marka inecek.
* 28 yıldır Almanya'da yaşayan ve yaklaşık 20 yıldır da bir firmada çalışan 48 yaşındaki Hüsniye Örs, 2011 yılında emekli olduğunda yaklaşık 1440 mark aylık alacak.
Kani TOP/Serkan SARGUR