|
 |
|
  |
|
 Türkiye'deki sel profili
Türkiye'yi tehdit eden doğal afetler arasında sel, depremlerin ardından 2. sırada geliyor.
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü'nden aldığı bilgiye göre, Türkiye'de su baskınları, ''doğal afetler
içerisinde en sık karşılaşılan ve ekonomik kayıpları hayli yüksek olan olaylar arasında'' yer alıyor. Depremlerden sonra en çok can ve mal kayıpları, su baskınları, bunlardan hemen sonra gelişen çamur akmaları nedeniyle meydana geliyor.
Yerel iklim değişiklikleri ve çevresel bozulmalarla yakından ilgili olan su baskınlarının büyüklüğü ve sıklığı bölgeden bölgeye değişiklik gösteriyor. Kurak bölgelerdeki yetersiz bitki örtüsü ve dik meyiller, ani su baskınlarının hızını artırıyor. Erozyon ve çarpık kentleşme de en önemli faktörler arasında yer alıyor.
Özellikle
şehir planlaması aşamasında arazinin yanlış kullanımı, yetersiz yağmur suyu drenaj sistemleri, son yıllarda İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Bursa, Gaziantep, Hatay, Mersin gibi büyük illerde yaşanan ve önceden tahmin edilemeyen, ani su baskınları riskinin sürekli artmasına yol açıyor.
Kırsal alanlardan, kentlere göçün halen yoğun olarak devam etmesi ve kentleşme hızlarının sürekli artması nedeniyle şehirsel alanlardaki su
baskınlarının, tekrarlanma süreleri doğru tahmin edilemiyor.
YILLIK ORTALAMA SEL SAYISI 24
Su baskınlarına ilişkin Devlet Su İşleri'nin hazırladığı istatistiklere göre, 1955-2002 yılları arasında 1308 sel meydana geldi. Bu olaylarda 1.235 kişi hayatını kaybetti, 61 bin konut yıkıldı veya kullanılamaz hale geldi.
1955-1969 yılları arasında, ortalama yıllık su baskını sayısı 80 oldu. Ancak ''taşkın önleme ve kontrol programı'' çerçevesinde bu rakam, 1970-2000 yılları arasında 24'e düşürüldü.
1955-2002 yıllarına ilişkin sel tehlike ve ekonomik kayıp haritasına göre, İzmir, Bartın, Hatay, Gaziantep ve Trabzon'da, 100 milyon dolar üzerinde kayıp meydana geldi.
Son günlerde selin vurduğu illerin başında gelen Diyarbakır ve Şırnak'ın aralarında bulunduğu 17 ilde ise bu dönemde sellerden kaynaklı 1-4 milyon dolar arasında ekonomik kayıp oldu.
Şanlıurfa, Mardin, Elazığ ve Batman'ın yeraldığı 24 ilde 5-9 milyon dolar, Mersin ve İstanbul'un içinde bulunduğu 27 ilde de 10-100 milyon dolar arasında ekonomik kayıp hesaplandı.Verilere göre, taşkın tehlikesine en çok maruz kalan iller şöyle:
İller Yıllık Sıklık Riske Maruz Nüfus
-------- ---------- -------------
İzmir 3.484 450.000
Rize 1.841 55.000
K.Maraş 1.608 35.000
Denizli 0.596 20.000
Trabzon 0.508 32.000
Antalya 0.408 400.000
Kırıkkale 0.396 10.000
Balıkesir 0.172 15.000
Bartın 0.132 60.000
Bitlis 0.132 10.000
Sivas 0.132 10.000
Van 0.132 70.000
Batman 0.044 5.000
Zonguldak 0.024 25.000
Ankara 0.024 100.000
--------- ---------------
Toplam 1.297.000
EM-DAT VERİLERİ
Uluslararası Afet Veri Tabanı EM-DAT verilerine göre, 1903 ile 2006'nın Haziran ayı arasında Türkiye'de 32 büyük sel felaketi meydana geldi. Bu olaylarda 1.272 kişi yaşamını yitirdi, 99 bin kişi evsiz kaldı. Söz konusu sellerin toplam maliyeti de yaklaşık 2,2 milyar dolar oldu.
EM-DAT verileri hazırlanırken, ''en az 10 kişinin yaşamını yitirmesi'', ''100 kişinin etkilenmesi'', ''uluslararası yardım çağrısı yapılması'' ya da
''olağanüstü hal ilan edilmesi'' koşullarından birinin gerçekleştiği afetler esas alınıyor.
(AA)
|
