  |
|
Osmanlı her dine para yardımı yaptı
Ermeniler Osmanlı'daki günlerini "Türkler bizi katletti" diye gündeme getiriyor. Ancak Ermeniler Osmanlı'da rahat yaşam sürdü. Osmanlı, çalışanlarının maaşını ödeyemeyecek duruma düşen Ermeni Patrikhanesi'ne maddi destek bile yaptı.
 Atalarımız, 11. yüzyılda Anadolu'ya geldiğinde burada Rumlar, Ermeniler, Süryaniler ve Araplar vardı. Ancak Bizans Anadolu'nun tek hâkimiydi. Bizans İmparatorluğu Ermeni prensliklerinin siyasi hakimiyetlerine son verdikten sonra, çok sayıda Ermeni'yi sürgün ederek İç Anadolu'ya yerleştirmişti. Ayrıca Bizans, Ermeni ve Süryaniler'i Ortodoksluğu kabule zorluyordu. Bu yüzden Ermeni ve Süryaniler, Anadolu'nun müdafaasında Bizanslılar'a yardım etmediler. Selçuklular zamanında rahat bir hayat süren Ermeniler'in durumu Osmanlı İmparatorluğu'nda da devam etti.
ERMENİLER 814 YIL SONRA İSYAN ÇIKARDILAR
Osmanlı İmparatorluğu'nun gayrimüslim tebaaya, din ve mezheplerinin gereğini yerine getirme konusunda tanımış olduğu geniş serbestiyet ve göstermiş olduğu müsamaha bütün dünyada eşine az rastlanılır bir durumdur. Avrupa'da 150200 sene önceye kadar başka dinden insanlar parmakla gösterilecek kadar azdı. Osmanlı yönetiminin gösterdiği müsamaha bir yana, gayrimüslim tebaanın ibadetlerini rahatlıkla ifa edebilmeleri için devlet onlara maddi yardım yapmaktan da geri kalmamaktaydı. Prof. Dr. Vahdettin Engin tarafından bu konuda tespit edilmiş çok sayıda örnek mevcuttur.
Rum ve Ermeni patrikhaneleri ile Yahudi hahambaşılığı öteden beri devletten maddi yardım almaktaydılar. Aslında bu tür vakalar Osmanlı Devleti açısından hiç de şaşırtıcı olmayıp benzerlerine sık sık rastlanır. Osmanlı tebaası Ermeniler'in devletin alicenaplığından faydalandıkları birçok örnek vardır.
Esasında Ermeniler 1878'den sonra Osmanlı İmparatorluğu'nda huzursuzluk çıkaran bir topluluktu. Anadolu'ya yerleşmeye başladığımız 1064'ten 1878'e gelinceye kadar Türkler ile Ermeniler'in arasında dostluk hüküm sürmüşken, 1878'den sonra Rusya ve Avrupalı devletlerin Ermeniler'i kışkırtmaları huzursuzluğun kaynağı olmuştu. Ermeniler, önce İstanbul ve Anadolu'nun çeşitli şehirlerinde isyanlar çıkarmakta, sonra da Avrupalılar'a Osmanlılar'ın kendilerini katlettikleri şeklinde şikâyetlerde bulunmaktaydılar.
İşte bir yandan bu süreç devam ederken, diğer yandan ilginç gelişmeler yaşanmaktaydı. İstanbul'daki Ermeni Patriği, 1891'de Osmanlı hükümetine başvurdu. Patrik başvurusunda, Patrikhane'nin ekonomik açıdan içinde bulunduğu sıkıntılardan bahsetmekte, bütçelerinin açık verdiğinden, memur ve hademelerin maaşlarının ödenemediğinden yakınmaktaydı.
PATRİĞİN TALEBİ KABUL EDİLDİ 400 LİRA YARDIM GÖNDERİLDİ
Bütün bunların yanında paskalya da yaklaşmış bulunmaktaydı. Zaten yokluk içinde kıvranan Patrikhane paskalyanın getireceği ilave masrafları karşılayamayacaktı. Zor durumda kalan Patrikhane, Padişah İkinci Abdülhamid'den lütuf ve yardım beklenmekteydi. Aslında Patrikhane'ye zaten her sene yardım yapılmaktaydı. Fakat patrik bu talebiyle mutat yardımın daha fazlasını temin etmek istiyordu.
Patriğin talebi makul karşılandı ve 400 liralık bir yardım gönderildi. 400 lira, Osmanlı parasının satın alma gücü göz önüne alındığında günümüze göre oldukça yüksek miktarda bir paraydı. Patrikhane'ye hatırı sayılır bir yardımda bulunulmuştu. Osmanlı İmparatorluğu'nun Ermeni, Rum ve Yahudiler'e rutin bir şekilde destek olması Osmanlı tebaası Katolik Ermenileri de harekete geçirdi. Aslında Ermeniler geleneksel olarak Gregoryen mezhebine mensup olmakla beraber, 18. yüzyıldan itibaren Avrupalı Katolik misyonerlerin faaliyetleri, pek çok Gregoryen'in giderek Katoliklik mezhebini seçmelerine yol açmıştı. Zamanla Katolikler'in sayısı artmış, iki mezhep mensubu Ermeniler arasında yoğun sorunlar yaşanmaya başlanmıştı. Osmanlı İmparatorluğu, İkinci Mahmud döneminde 1830'da Katolik Ermenilere kendi patrikhanelerini kurma izni vermişti.
YARDIM TALEBİ 1891'DEKİ TOPLANTIDA TARTIŞILDI
Katolik Ermeni Patrikhanesi, diğer cemaatlerin aldığı yardımın kendilerine verilmemesinden yakınmaktaydı. Aslında benzer bir yardımın Katolik Ermenilere de verilmesi konusunda devletçe bir karara varılmışsa da, Patrikhane meselesinin ortaya çıkması bu yardımı bir süre geciktirmişti. Bunun üzerine Ermeni Katolik Patriği, 20 Nisan 1891 tarihli bir dilekçeyle Adliye ve Mezahib Nezareti'ne başvurarak, maddi sıkıntı içinde bulunduklarını bildirmiş ve yaklaşan Paskalya vesilesi ile kendilerine para yardımı yapılmasını talep etmişti.
Gayrimüslim topluluklara yapılacak yardım, Osmanlı Hükümeti'nin 30 Nisan 1891 tarihli toplantısında görüşüldü. Bu tür yardımların yapılması esas itibarıyla tabi i bir olay olarak görüldüğünden, hükümet patrikhanelere ihtiyaç duydukları miktarlarda tahsisat ayrılması konusunda kararını verdi. Buna göre, Rum Patrikhanesi'ne 750 lira, Ermeni Patrikhanesi'ne 400 lira ve Katolik Ermeni Patrikhanesi'ne 250 lira yardım yapılacaktı. Yardım yapılırken, cemaatlerin nüfusları dikkate alınmıştı. Osmanlı Hükümetinin bu kararı 1 Mayıs 1891 tarihli padişah iradesiyle onaylanıp, yürürlüğe girdi.
Ermeni terör örgütlerinin saldırılarını sürdürdüğü 1890'lı yıllarda, her iki Ermeni Patrikhanesi'nin devletten yardım talep etmelerinin çarpıcılığı bir yana, devletin bu talepleri kabul etmesi de anlamlıydı.
|
