İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası (İSMMMO) tarafından hazırlanan ''Türkiye'nin Mali Görünümü'' başlıklı raporda, Türkiye ekonomisinin yüzde 80-90'ının kayıt dışı olduğu belirtilerek, bu durumun doğurduğu yıllık vergi kaybının ise 9-11 milyar dolar seviyesinde bulunduğu tahmin edildi.
''Türkiye'nin Mali Görünümü'' başlıklı rapor, İSMMMO Başkanı Yahya Arıkan'ın katılımıyla İstanbul'da düzenlenen basın toplantısında kamuoyuna tanıtıldı.
Rapora göre, Türkiye'de işsizlik oranı 1990-2000 dönemindeki yüzde 6-7'lik düzeyden,
günümüzde yüzde 10'un üzerine çıktı. İstihdamın yarısından fazlası kayıt dışı çalışmakta, tarımda bu kayıt dışılık yüzde 90'larda iken tarım dışı sektörlerde yüzde 34 seviyesinde bulunuyor.
Türkiye'nin dışa açıklık yönünden, gelişmekte olan birçok ülkenin önünde yer aldığı belirtilen raporda, ekonomik büyümeye bağlı olarak görülen en önemli sorunun cari işlemler açığı olduğu, iç ve dış borç stokları ile bunların GSMH'ya oranlarının düzenli olarak arttığı kaydedildi.
Rapora göre, vergi daireleri 29 temel görevinin yanı sıra yüksek öğrenim kredi borcu takibinden Mera Kanunu'na göre kesilecek para cezasına kadar 30 civarında ilave görevi de yüklenmiş durumda. 2004 yılında tahakkuk eden 97.7 katrilyon liralık vergi gelirinin 90 katrilyon liralık kısmının (yüzde 92.17) tahsil edildiği belirtilen rapora göre, tahsil edilen 90 katrilyon liralık vergi geliri toplamının 28 katrilyon lirası dolaysız vergilerden, 62 katrilyon lirası ise dolaylı vergilerden elde edildi.
Dolaysız vergilerde ilk sırada gelir vergisi yer alıyor. 2004 yılında toplanan 17.8 katrilyon liralık gelir vergisinin yaklaşık 16 katrilyon lirası stopajlardan oluştu. Kesinti yoluyla elde edilen gelir vergisinin oranı yüzde 90. Vergi gelirlerinin illere göre dağılımında, en çok vergi toplanılan il, Türkiye'de toplanan verginin yüzde 43'ünü ödeyen İstanbul olurken, en az vergi hasılası Bayburt ilinde görüldü.
Aralarında, İstanbul, Kocaeli, Ankara, İzmir, Bursa, İçel, Antalya, Tekirdağ ve Hatay illerinin bulunduğu 10 il ise Türkiye vergi gelirlerinin yüzde 88'ini topluyor. Söz konusu illerin Türkiye vergi gelirleri içindeki payı 84.1 katrilyon lira.
Her 100 liralık verginin yüzde 43'ü İstanbul'dan tahakkuk ediliyor.
Türkiye ekonomisinin %90'ı kayıt dışı
