Sosyal Güvenlik Reformu kapsamında hazırlanan Emeklilik ve Genel Sağlık Sigortası Yasa Tasarıları Başbakanlığa gönderildi.
IMF'nin yeni stand-by anlaşmasını onaylamak için TBMM'ye sunulmasını ön koşul olarak getirdiği sosyal güvenlik reformu kapsamındaki Emeklilik ve Genel Sağlık Sigortası Yasa Tasarıları üzerindeki çalışmalar tamamlandı.
Çalışmaları yürüten Sosyal Güvenlik Kurumu, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Murat Başesgioğlu`nun onayını aldıktan sonra söz tasarılar bugün Başbakanlığa gönderildi.
IMF'nin ön koşullarının yerine getirilmesi için sosyal güvelik reformu ve bankacılık reformuyla ilgili tasarıların TBMM'ye sunulması, vergi idaresi reformunun ise TBMM'de kabul edilmesi gerekiyor.
Genel Sağlık Sigortası (GSS) Kanun Taslağı'na göre, vatani görevini yapan er erbaşlar ile Türkiye'de ikamet eden yabancı ülke vatandaşlarından kendi ülkesinde sosyal sigortası olanların dışındaki tüm kişiler GSS kapsamına alınacak.
Sigortalının ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin sağlık yardımlarından yararlanabilmeleri için, tedavi için başvurulan tarihten önce, son 1 yıl içinde 90 gün prim ödemiş olması ve tedavi sırasında kimlik gösterilmesi gerekecek.
Ancak 18 yaşın altındakiler ve tıbben başkasının yardımına muhtaç olanlarla acil durumlar, bildirimi zorunlu bulaşıcı hastalıklar, kişisel koruyucu sağlık hizmetleri ve analık hali ile iş kazası ve meslek hastalığı hallerinde bu şartlar aranmayacak. KATILIM PAYLARI
Ayakta tedavide hekim ve diş hekimi muayenesi için 2 YTL, ayakta tedavide verilen ilaçlar için yüzde 10-20 arasında; ortez, protez, iyileştirme araç ve gereçleri için yüzde 10-20 arasında, ayaktan veya yatarak sağlanan diğer sağlık hizmetleri için yüzde 1 oranında katılım payı alınacak. Ancak katılım payı, net asgari ücreti geçemeyecek.
Primi devlet tarafından ödenecek kişilerde ise katılım payı, yukarıdaki oran ya da tutarları geçmeyecek şekilde belirlenecek. Sağlık kurum ve kuruluşları, birinci, ikinci ve üçüncü basamak olarak sınıflandırılacak.
AİLE HEKİMİNE BAŞVURU
Sigortalı ve bakmakla yükümlü olduğu kişiler, sevk zincirine uygun hareket etmek zorunda olacak. Sevk zinciri kapsamında ilk olarak aile hekimine başvurulacak.
İş kazası ve meslek hastalığı ile acil haller dışında aile hekiminden sevk alınmaksızın yapılan başvurulara ilişkin giderler karşılanmayacak.
Sağlık yardımlarının karşılanacak bedelleri, oluşturulacak ''Sağlık Yardımları Fiyatlandırma Komisyonu''nca belirlenecek. GSS tarafından sağlık hizmeti üretilmeyecek, sözleşmelerle satın alınacak. Sözleşmeye sağlık hizmeti sunucuları, otelcilik hizmeti dışında hastalardan fark alamayacak.
Sevk zincirine uygun olarak sözleşmesiz sağlık hizmet sunucularına gitmeyi tercih eden sigortalılara, sözleşmeli yerlere ödenen tutarın yüzde 70'ine kadarı ödenecek. Ancak ödemenin yapılabilmesi için sağlık kurumlarının sözleşmelerde aranan tıbbi yeterlilik koşullarını taşıması gerekecek. GSS'yi yönetecek kurumun bütçesinin yüzde 5'i, koruyucu sağlık hizmetlerine ayrılacak.
YÜZDE 12.5 PRİM ÖDENECEK
GSS için yüzde 12.5 oranında prim ödenecek. Bunun yüzde 0.5'i iş kazası ile meslek hastalığı primi olacak. Ödenecek yüzde 12.5 oranındaki primin yüzde 5'i çalışan, yüzde 7.5'i ise işveren hissesi olarak uygulanacak.
Emeklilerden sağlık hizmeti için prim alınmayacak, aylıklarından kesinti yapılmayacak. Sağlık hizmeti sunulmadığı halde fatura çıkaranlar, fatura veya faturaya dayanak oluşturan belgeleri gerçeğe aykırı olarak düzenleyenler, kapsam dışı tutulan sağlık hizmetlerini kapsam içinde gösterenler, sağlık hizmetine hak kazanmayan kişilere sundukları hizmetleri fatura edenler hakkında ceza kovuşturması yapılacak.
Bu fiiller nedeniyle yersiz ödetilen tutar geri alınarak, 5 katı idari para cezası uygulanacak. Bu fiili işleyen sağlık hizmeti sunucularının sözleşmeleri 1 yıl içinde ikinci tekrarında 6 ay süreyle feshedilecek.
Kimlik tespiti yapmayan ve bu nedenle ilgili kurumun zarara uğratılmasına neden olan sağlık hizmeti sunucularına da aynı ceza verilecek.
Ödenmesi gereken katılım paylarını tahsil etmeyen sağlık hizmeti sunucularına, ilk fiilde tahsil edilmeyen katılım payının 10 katı tutarında para cezası uygulanacak. Fiilin tekrarında idari para cezası uygulanmaya devam edilecek ve ayrıca hizmet satın alma süresi 3 ay süreyle feshedilecek.
EMEKLİLİK SİGORTALARI KANUNU
Başbakanlık'a gönderilen ''Emeklilik Sigortası Kanunu'' yasa taslağıyla zorunlu sigortalılık kavramı tarım ve inşaat işlerinde süreksiz işlerde çalışanları, tarımda kendi nam ve hesabına çalışanları, gelir vergisinden muaf olanları, ev hizmetlerinde çalışanları, aylık kazançları prime esas asgari aylık kazancın altında olanları kapsamayacak şekilde değiştiriliyor. Kapsam dışındakiler isteğe bağlı sigortadan yararlanabilecek.
İsteğe bağlı sigorta prim oranları, prime esas kazanç taban ve tavanı arasında kalmak kaydıyla, sigortalılar tarafından belirlenecek tutar üzerinden yüzde 20 olarak uygulanacak. İsteğe bağlı sigortalıların hizmet süreleri, prim ödemeye başladıkları andan itibaren işlemeye başlayacak. İsteğe bağlı sigortalılık için GSS priminin de ödenmesi gerekecek.
Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları için prim oranı yüzde 20 olacak. Bunun yüzde 9'u sigortalı payı, yüzde 11'i ise işveren payından oluşacak. Kısa vadeli sigorta kolları için prim oranı yüzde 1 olacak ve tamamını işveren ödeyecek. Kendi nam ve hesabına çalışanlar için bu oran yüzde 0.5 olarak uygulanacak. DEVLETTEN YÜZDE 5 KATKI
Yüzde 20 olan malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primine ilave olarak, devlet de ayrıca yüzde 5 oranında sosyal güvenlik katkı primi ödeyecek.
Sosyal yardım mahiyetinde bazı ödemelerle arızi ödemeler dışında kalan bütün ücret ve aylıklar, zam ve tazminatlar prime tabi olacak. Prime esas kazanç tabanı, yürürlükteki asgari ücretin brüt tutarı, tavanı ise tabanın 6.5 katı olarak uygulanacak.
2035'E KADAR EMEKLİLİK YAŞI DEĞİŞTİRİLMEYECEK
2035'e kadar emeklilik yaşı değiştirilmeyecek, 2036'dan itibaren emeklilik yaşlarında kademeli bir artış gerçekleştirilecek. Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, ilk defa sigortalı olacak kadınlar için 58, erkekler için 60 yaşını doldurma ve en az 25 yıl (9 bin gün) prim ödenmiş olması koşuluyla yaşlılık aylığı bağlanacak.
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa sigortalı olup, 9 bin gün ödeyemeyenler, yaşlılık aylığı için gerekli olan minimum yaş hadlerine 3 yaş daha eklenmek ve 5 bin 400 gün prim ödenmek suretiyle yaşlılık aylığına hak kazanabilecek.
Fiili hizmet zammı, bazı ağır veya tehlikeli işlerde çalışan sigortalıların, bu işlerde geçirdikleri her yıl için çalışma sürelerine ayrıca 90 gün ile 120 gün arasındaki süre ilave edilecek. Fiili hizmet zammı karşılığında uzun vadeli sigorta kolları primi de zamlı sürenin oranı kadar artırılarak alınacak.
BORÇLANILABİLECEK SÜRELER
Sigortalıların, ücretsiz analık sürelerini, kısmi çalışma durumunda çalışamadıkları sürelerini, askerlik sürelerini, aylıksız izin sürelerini (kamu görevlileri için), avukatlık staj sürelerini, grev ve lokavtta geçen sürelerini, herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınıp, bu suçtan beraat edenler bu sürelerini borçlanabilecek.
Yurtdışındayken, sadece çalışılmış süre borçlanılabilecek. Sigortalıların aylık veya gelir bağlanmasına esas kazancı, tüm çalışma sürelerindeki kazançlarının ortalamasına göre belirlenecek. Aylık bağlama oranı, kanun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, çalışılan her yıl için 2016'ya kadar yıllık yüzde 2.5, 2016'dan itibaren yıllık yüzde 2 olarak uygulanacak.
İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI KAPSAMI GENİŞLETİLİYOR
İş kazası halleri, işverence sağlanan toplu taşıma aracı koşulu aranmaksızın, sigortalının işyerine gidiş ve gelişini de kapsayacak. Kendi nam ve hesabına çalışanlar ile bazı istisnalar dışında kamu görevlilerinin görev malullükleri de iş kazası ve meslek hastalığı kapsamında olacak.
Kendi nam ve hesabına çalışanlara ve kamu görevlilerine de geçici iş göremezlik ödeneği verilecek. Çalışma gücünün 3'te 2'sini veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucunda meslekte kazanma gücünün yüzde 66'sını kaybeden sigortalılar, en az 10 yıl (3 bin 600 gün) prim ödemek koşuluyla malullük sigortasından yararlanabilecek.
Malullük aylığının minimum düzeyi, aylık bağlama oranı en az 9 bin gün prim ödenmiş gibi hesaplanacak. Malullük veya yaşlılık aylığı alırken tekrar sigortalı olarak bir işte çalışmaya başlayanlar yüze 33.5 oranında sosyal güvenlik destek primi ödemek suretiyle aylıkları kesilmeksizin çalışabilecekler. Sakat sigortalılar, yaş koşuluna tabi olmaksınız sakatlık derecelerine göre daha kısa sürede emekli olabilecekler. ÖLÜM AYLIĞI
Ölüm aylığı en az 5 yıl (1800 gün) prim ödenmiş olması halinde hak sahiplerine bağlanacak.
Evli olmayan kız çocuklara sigortalı olarak çalışmamaları veya kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık almamaları koşuluyla yaş sınırı olmaksızın; erkek çocuklara 18 yaşına, ortaöğretim yapmaları halinde 20 yaşına, yükseköğrenim görmeleri durumunda ise 25 yaşına kadar ölüm aylığı bağlanacak.
Kadın sigortalılara ve sigortalı erkeğin sigortalı olmayan karısına doğum yapmaları halinde 6 ay süreyle brüt asgari ücretin 6'da 1'i oranında emzirme yardımı verilecek.
Evlenme yardımı iş kazası ve meslek hastalığı ya da ölüm sigortasından aylık almakta olan eş ve çocuklardan evlenenlere 1 defa olmak üzere aylık veya gelirlerinin 1 yıllık tutarı olarak verilecek. Cenaze yardımı, ölen sigortalının ailesine brüt asgari ücretin 3 katı tutarında ödenecek.
Halen 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu'nun geçici 20. maddesi kapsamında faaliyet gösteren banka, sigorta şirketi veya odaların çalışanlarının tabi olduğu sosyal güvenlik sandıklarının iştirakçileri ve hak sahipleri emeklilik sigortası kapsamına alınacak.
Kurumca, Bakanlar Kurulu'nca belirlenen işler için yapılan işin niteliği, kapsamı, kapasitesi, kullanılan teknoloji gibi hususlar dikkate alınarak asgari işçilik oranı tespit edilecek.
Kendi nam ve hesabına çalışanların, mesleki faaliyette bulunmak için meslek odalarının, vergi dairelerine müracaatlarında otomasyon sistemiyle aynı anda sigorta tescilleri de yapılacak. Sigorta sicil numarası olarak TC kimlik numarası kullanılacak.
Sosyal güvenlik taslağı Başbakanlıkta
