Cari işlemler dengesi, bu yılın Eylül ayında 60 milyon dolar fazla verdi. Geçen yılın Eylül ayında, cari işlemler dengesi 705 milyon dolar fazla vermişti..
Merkez Bankası'nın açıkladığı Ödemeler Dengesi bilançosuna göre, bu yılın Ocak-Eylül döneminde ise cari işlemler açığı 10 milyar 550 milyon dolar olarak hesaplandı. Geçen yılın aynı döneminde cari işlemler açığı, 4 milyar 479 milyon dolar olmuştu.
Cari işlemler dengesinin Eylül ayında fazla vermesinde etkili olan net turizm gelirleri, Ocak-Eylül döneminde 21.2 oranında artarak 10 milyar 734 milyon dolara ulaştı. Kaynağı belirsiz para giriş-çıkışını gösteren net hata noksan kalemi de, Eylül ayında 311 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Bir başka deyişle, Eylül ayında kaynağı belirsiz 311 milyon dolar, bu yılın Ocak-Eylül döneminde ise 1 milyar 812 milyon dolarlık kaynağı belirsiz para girişi oldu. Merkez Bankası, Eylül dönemine ilişkin ödemeler dengesi raporunu açıkladı.
Buna göre 2004 Eylül ayı cari işlemler dengesi, Ocak-Eylül dönemi içerisinde ilk defa fazla verdi ve geçen yılın aynı ayına göre yüzde 90.3 oranında azalarak 60 milyon dolar fazla kaydetti. Geçen yılın aynı ayıyla karşılaştırıldığında Eylül ayında dış ticaret açığı yüzde 50,9 artışla 1 milyar 984 milyon dolar olarak gerçekleşirken, net turizm gelirlerinin yüzde 5,5 artışla 2 milyar 308 milyon dolara ulaştı. Böylece Ocak-Eylül 2004 döneminde cari işlemler açığı 10 milyar 550 milyon dolar oldu.
DIŞ TİCARET DENGESİ
2004 yılının dokuz aylık verilerine göre dış ticaret, ödemeler dengesi gösterimi uyarınca geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 80.4 artışla 17 milyar 492 milyon dolar tutarında açık verdi.
Bu gelişme, ihracat gelirlerinin yüzde 32,3 oranında artarak 44 milyar 797 milyon dolar olarak gerçekleşmesi ve ilk dokuz aylık tahmini verilere göre bavul ticaretinin yüzde 3.6'lık artışla 2 milyar 893 milyon dolarına ulaşması beklenmesine rağmen, altın dahil ithalat harcamalarının yüzde 42,4 oranında artarak 70 milyar 198 milyon dolara ulaşmasından kaynaklandı.
HİZMETLER DENGESİ
Hizmetler dengesi Ocak-Eylül 2004 döneminde, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 19.3 oranında artarak, 10 milyar 245 milyon dolar tutarında fazla verdi.
DİE'nin yayınladığı anket sonuçlarına göre, Ocak-Eylül dönemi turizm gelirleri bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 20.5 oranında artarak 12 milyar 644 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Bunun sonucunda net turizm gelirleri yüzde 21.2 oranında artarak 10 milyar 734 milyon dolara ulaştı. Geçen yılın Ocak-Eylül dönemiyle karşılaştırıldığında cari transferler, 2004 yılının dokuz aylık döneminde yüzde 4.5 oranında artarak 791 milyon dolar oldu.
Alt kalemler itibariyle incelendiğinde, işçi gelirleri ve resmi transferlerden kaynaklanan girişler sırasıyla yüzde 1,5 ve yüzde 11,2 oranında artarak 532 ve 259 milyon dolar olarak gerçekleşti.
PORTFÖY YATIRIMLARI
2003 yılı Ocak-Eylül döneminde 2 milyar 466 milyon dolar net sermaye girişi gerçekleşen bu kalemde, 2004 yılının aynı döneminde de 3 milyar 518 milyon dolar net sermaye girişi gözlendi. 2003 YILI CARİ İŞLEMLER AÇIĞI, 7 MİLYAR 905 MİLYON DOLAR OLARAK REVİZE EDİLDİ
Merkez Bankası'nın 2003 yılı için, daha önce 6 milyar 850 milyon dolar olarak açıkladığı Cari İşlemler Açığı rakamı, 7 milyar 905 milyon dolar olarak revize edildi. Bu arada bu yılın Ağustos ayında 118 milyon dolar fazla verdiği açıklanan cari işlemler dengesinde de düzeltmeye gidildi ve 34 milyon dolar açığa dönüştü.Merkez Bankası, düzeltmeye konu olan, ödemeler dengesi istatistiklerinde 'bedelsiz ithalat' konusuna açıklık getirdi.
Açıklamaya göre, istatistiklerin iyileştirilmesi amacıyla devam eden çalışmalar kapsamında, son dönemde ödeme şekli ''bedelsiz ithalat'' olarak beyan edilen işlemlere ilişkin değerlerde gözlenen dikkat çekici artış nedeniyle, DİE'den bu kaleme ilişkin daha ayrıntılı bilgi talep edildi.
2003 yılında 1 milyar 79 milyon doları tutarında olan ve 2004 yılı Ocak-Ağustos döneminde ise 1 milyar 542 milyon dolarına ulaşan söz konusu işlemlerin, DİE'den temin edilen ek bilgiler kullanılarak yapılan çalışma sonucunda, 2003 yılı için 1 milyar 55 milyon ve 2004 Ocak-Ağustos dönemi için ise 712 milyon doları tutarlarındaki kısımlarının, 'IMF'nin Ödemeler Dengesi 5. El Kitabı' çerçevesinde bedelsiz ithalat sayılamıyacağı anlaşıldı.
Bu nedenle bu işlemler, ödemeler dengesi tablosunun Cari İşlemler Hesabı/Cari Transferler/Bedelsiz İthalat Kaleminden düşüldü. Aynı kalem içerisinde kalan, 2003 yılı için 24 milyon dolar ve 2004 Ocak-Ağustos dönemi için ise 830 milyon dolar tutarlarındaki işlemlerin ise finansal kiralama yöntemi ile gerçekleştirilen kiralama işlemleri şeklindeki 'geçici ithalat' oldukları saptandı.
Bu nedenle söz konusu tutarların tamamı, Cari İşlemler Hesabı/Dış Ticaret Dengesi/İthalat/Uyarlama kalemine alındı ve ''Bedelsiz İthalat'' kaleminin ödemeler dengesi tablosundan çıkarıldı.Açıklamanın devamında şöyle denildi:
''Sonuç olarak, Cari İşlemler Açığı ve buna paralel Net Hata ve Noksan kalemi 2003 yılında 1 milyar 55 milyon dolar, 2004 yılı Ocak-Ağustos döneminde de 712 milyo dolar artmıştır. Söz konusu çalışma, geçmiş yıllar için de yürütülmekte olup, sonuçlandığında istatistiklere yansıtılacaktır.''
VERİ KAYNAKLARI
Bu arada Türkiye'nin ödemeler dengesi istatistiklerinin başlıca veri kaynaklarını, DİE tarafından gümrük kayıtlarından derlenerek yayınlanan dış ticaret istatistikleri ve bu istatistiklere ilişkin alt ayrıntılar, Kültür ve Turizm Bakanlığı, DİE ve Merkez Bankası'nın 2003 yılından itibaren ortaklaşa yapmaya başladığı ve DİE tarafından yürütülen turizme ilişkin ''Çıkış Yapan Ziyaretçiler'', ''Vatandaş Giriş'' ,''Bavul Ticareti'' anketleri ile bankalardan alınan döviz işlemleri raporları oluşturuyor.
Açıklamada, ödemeler dengesi istatistiklerinin metodolojisini düzenleyen ''IMF Ödemeler Dengesi 5. El Kitabına (El Kitabı)''uygun veri elde edilebilmesi için, zaman içinde yeni veri kaynaklarına yönelebilindiği veya bazı kalemlerde düzeltme yapılabildiği hatırlatılırken, şu görüşlere yer verildi:
''Örneğin, söz konusu metodolojiye göre, doğrudan yatırım kabul edilen yurtdışında yerleşik kişilerin yurtiçinde gayrımenkul alım ve satımları, Çıkış Yapan Ziyaretçiler anketi sonuçları ile Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü'nün kayıtlarından 2003 yılından itibaren elde edilmeye başlanmıştır.
Aynı şekilde, 2003 yılında yapılan bir çalışma çerçevesinde, banka raporlarından elde edilen ve ''İşçi Gelirleri" kalemi altında sınıflandırılan, yurtdışında çalışan vatandaşlarımızın yurtiçinde yaptıkları harcamalar, bu vatandaşlarımızın sözkonusu harcamalarını da içeren Çıkış Yapan Ziyaretçiler anketi sonuçlarından alınarak 2003 yılından itibaren "İşçi Gelirleri" kalemi yerine Turizm Geliri kaleminde sınıflandırılmaktadır.''
Cari işlemler yine fazla verdi 
