Vatandaşa 'Bilgi Edinme Hakkı' veren yasa yürürlüğe girdi ama kamuda bilgiyi tasnif edip vatandaşla muhatap olacak birimlerin kurulması için 3 ay süre var.
Milli Eğitim Bakanlığı'na, "Fransızca öğretmenleri niçin işsiz?", Sağlık Bakanlığı'na, "Tomografi için niçin 3 ay sonraya gün verdiniz?" diye sorabilir, yaşadığınız bölgenin belediyesinden, "metro inşaatının tamamlanma tarihini" öğrenebilirsiniz. Artık vatandaş olarak böyle bir hakkınız var. 24 Nisan tarihinde Bilgi Edinme Hakkı Yasası'nın yürürlüğe girmesiyle, Türkiye'de devletin şeffaflığı adına çok önemli bir dönem başladı. Yasanın yönetmelikleri 27 Nisan 2004 tarihli Resmi Gazete'de yayınlandı. Vatandaş, bilgi edinme gibi çok önemli bir hakka kavuştu, ancak henüz kimsenin bu haktan ve nasıl kullanılacağından haberi yok.
DEVLET HAZIR DEĞİL Sorun, kamu kurumlarının henüz bilgi verecek birimleri oluşturmamış olması. Dolayısıyla siz yasa yürürlükte diyerek sorunuzu gönderseniz bile cevabını almanız uzun sürebilir. Yasa, soruya muhatap olacak kurumlara, başvuruya konu olabilecek bilgi ve belgeleri tasnif etmesi için 3 ay süre tanıyor. Bu süre içinde kurulacak Bilgi Edinme Birimleri, önümüzdeki dönemde vatandaşla muhatap olacak. Vatandaşın başvurmak istediği birim bünyesinde, hangi konuda bilgi alabileceği, hangisinde alamayacağı (devlet sırları, devletin ekonomik çıkarlarına ilişkin bilgi ve belgeler gibi) ve kurumun hangi alt birimine dilekçe yazması gerektiği de hazırlanan tasnif listelerinde yer alacak. Vatandaşın bu sürede hangi bilgi veya belgenin bilgi edinme hakkına dahil olduğunu, hangisinin "sır" olduğunu önceden öğrenme şansı yok. Türkiye'de Devlet Sırları Yasası, Kişisel Verilerin Korunması Yasası'nın halen tasarı olarak yasalaşmayı beklemesi yüzünden de "sır" tanımı kesin olarak yapılmış değil. Yasanın yürürlüğe giriş tarihinden itibaren 1 ay içinde bilgi edinme birimlerinin kurulması amaçlanıyor. Ve kamu kurumlarında henüz vatandaş ile birebir ilişki içinde olacak bir birim yok. Bu nedenle vatandaşın, dilekçesini şimdilik "Evrak Kayıt"a göndermekten başka çaresi yok. Bilgi edinme hakkının etkin kullanılmasına ve başvurulardan ötürü iş yükünün azaltılması amacına hizmet eden bir başka gelişme de kurumsal internet sayfalarının yeniden şekillendirilmesi. Bunun için de kurumsal internet sayfası bulunmayan kuruluşlar için yasanın yürürlük tarihinden itibaren 2 ay öngörülüyor. Kurumların görev ve hizmet alanları ile ilgili yapacakları mevzuat değişiklikleri de (6 ay), bu kurumsal internet sayfalarında yayınlanacak. Kurum ve kuruluşlar, bilgi veya belgeler için, inceleme, araştırma, kopyalama, postalama ve diğer maliyet unsurları ile orantılı ücret tahsil edebilecekler.
SİVİL SEFERBERLİK Bilgi Edinme Hakkı'nın vatandaş tarafından kullanımı konusunda sivil toplum örgütleri de çalışmaya başladı. Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı (TESEV), bu yasayla ilgili bir birim oluşturdu. Birim sorumlusu Ayşegül Tansen, çalışmalarını şöyle anlattı: "Söz konusu yasanın, Devler Sırları Yasa Tasarısı'nın, Kişisel Verilerin Korunması Hakkında Yasa Tasarısı'nın ve Ticari Sırlar Yasa Tasarısı'nın yasalaşması ile daha işlevsel olacağı kanısındayım. İdari Yargılama Usulü Yasası'nda da değişikliğe gidilmesi gerekmektedir. Biz TESEV olarak bu süreçte yasanın etkin biçimde uygulanması adına her türlü çabada bulunarak, sayfamızdan da takip edilebilecek şekilde dönemlik raporlar eşliğinde bilgi edinme hakkının kullanım sürecini takip ederek karşılaşılan sorunlara cevap oluşturmayı amaçlıyoruz."
