60 milyar dolarlık ciroya sahip dünya gıda devi Cargill, Türkiye şeker pancarı üreticisinin tadını kaçırdı! Mısırdan şeker üreten Amerikan şirketi; Türkiye'de nişasta bazlı şeker üretimine kota konulmamasını isteyerek ABD'ye giden Erdoğan'a lobi yaptı: Bizim kotayı artırsak....
İNCİ DÖNDAŞ
ŞEKER üretiminde yıllardır gündemde olan şeker pancarı-mısır nişastası kavgası Başbakan Erdoğan'ın ABD gezisiyle yeniden alevlendi. Erdoğan'ın gezisi öncesi; ABD Başkanı Bush'un Türkiye'den talep ettiği üç istekten birisinin mısır nişastasından şeker üreten Cargill şirketiyle ilgili olduğu ifade edilmişti. Zaten Erdoğan da bu görüşleri doğrularcasına ABD'ye iner inmez Cargill yöneticileriyle bir araya geldi. Cargill yöneticileri Erdoğan'dan, Türkiye'de mısırdan üretilen nişasta bazlı şeker kotasının tamamen kaldırılmasını ya da biraz daha yükseltilmesini istediler. Erdoğan "Elimizden geleni yaparız" deyince de tartışma iyice alevlendi.
MISIRLARI DA SORUN! ŞEKER pancarı üreticileri ile Cargill arasında yıllardır süren bu tartışmanın asıl nedeni, yaklaşık 3 katrilyon lira boyutu olan 2.5 milyon tonluk şeker pastasının paylaşımı... Mısırdan şeker üreten ve yıllık cirosu tüm dünyada 60 milyar dolara ulaşan Amerikan şirketi Cargill, Türkiye'deki nişasta bazlı şeker üretiminin kotalarla sınırlandırılmamasını istiyor. Şeker pancarı üreticileri ise halen yüzde 15 olan bu kotanın bu haliyle bile kendilerini koruyamadığını, tamamen kaldırılması halinde bunun pancar üreticilerinin sonu olacağını ifade ediyor. Cargill ile diğer bir sorun da ürettikleri şekerin hammaddesi olan mısır... Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Gökhan Günaydın; Cargill'in mısır eksiğini kapatmak için yılda 260 milyon ton mısır üreten ABD'den, genleriyle oynanmış mısır ithal ederek Türkiye'de üretim yaptığını söylüyor.
PAZARIN DEVİ CARGILL 1990'LI yılların başına kadar tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de şeker; şeker kamışından ya da şeker pancarından üretiliyordu. Türkiye'de halen 30 şeker fabrikası var. Ziraat Mühendisleri Odası'nın verilerine göre Türkiye, pancar şekeri üretimi konusunda Fransa, Almanya ve ABD'den sonra yüzde 8 ile dördüncü sırada. Avrupa'da ise yüzde 10 ile üçüncü sırada. 90'lı yıllardan itibaren nişastadan da şeker üretimine başlandı. Türkiye genelinde nişasta bazlı şeker üreten dört fabrika var. Bunlar Cargill, Amlyum, Sunar ve Tat. Bu dört firmanın nişasta bazlı şeker üretim kapasitesi toplam bir milyon ton. Pazardaki en büyük şirket ise yıllık 120 milyon dolarlık cirosuyla Cargill. Cargill'in Orhangazi ve Pendik'teki Mısır İşleme Tesisleri'nin glikoz ve fruktoz üretim kapasitesi yıllık 440 bin ton. Bu da yılda 600 bin ton mısırın işlenmesi anlamına geliyor. Yaklaşık 2.5 milyon ton şeker üreten Türkiye'de bu rakamın yüzde 15'ini nişasta bazlı şeker oluşturuyor. AB'de nişasta bazlı şekerler için uygulanan kota yüzde 2. Türkiye'de ise 57. Hükümet döneminde, 4 Nisan 2001 yılında çıkarılan Şeker Kanunu, bu kotayı yüzde 10 olarak belirledi. Bakanlar Kurulu'na ise bu kotayı yüzde 50'lik artırma veya azaltma yetkisi verildi. AK Parti Hükümeti, geçtiğimiz yıl elindeki yetkiyi kullanarak kotayı yüzde 15'e çıkardı. Pankobirlik Yönetim Kurulu Başkanı Recep Konuk, nişasta bazlı şeker üretimi ile şeker pancarından şeker üretimini bir tahteravalliye benzeterek, "Biri yüklenirse, diğeri azalıyor" diyor. Konuk, Türkiye'de şeker pancarından ekmek yiyenlerin sayısının 10 milyon olduğunu söylüyor. 10 milyon kişinin istihdamının yanı sıra pancar şekerinin üretiminin katma değere katkısının çok yüksek olduğunu dile getiren Konuk, kullandıkları akaryakıtın yüzde 70'ini vergi olarak geri ödediklerini söylüyor ve ekliyor:
BIÇAK KEMİĞE DAYANDI "NİŞASTA bazlı şeker üretiminin kotası Türkiye'de yüzde 15. Bunu yukarı ya da aşağı çekmek Bakanlar Kurulu'nun elinde. Pancar şekeri üreticisi zor durumda. Bıçak kemiğe dayandı. Üreticiyi zor zaptediyoruz. Biz AB'deki gibi rekabet şartları istiyoruz. Son 10 yıldır yaşadığımız sıkıntı artarak sürüyor." Konuk, "Pancar şekerinin kilo fiyatı 1 milyon 481 bin lira, glikozun fiyatı ise yaklaşık 1 milyon lira" diye de vurguluyor. ABD'de bile kota yüzde 3 ZİRAAT Odaları Birliği Başkanı Şemsi Bayraktar, ABD'de bile nişasta bazlı şeker üretim kotasının yüzde 3 civarında olduğunu belirterek, Türkiye'de bu kotanın yüzde 5'e düşürülmesini istediklerini dile getiriyor. Bayraktar, "Geçtiğimiz yıl kotanın yüzde 10'dan 15'e çıkarılmasıyla şeker pancarı üreticisi mağdur oldu. Kullanılan pancar 21 milyon tondan yarıya düştü. Öte yandan kotası artırılan nişasta bazlı şekere bakıyoruz, bir tutar tarafı yok. Türkiye, dışarıdan aldığı mısırla glikoz üretiyor. Mısır bizim ülkemizde çok olsa ya da üretimi teşvik edilse o zaman tartışmamız bu olmayacaktı" diye konuşuyor.
