kapat
   
SABAH Gazetesi
 
  » Yazarlar
    Günün İçinden
    Ekonomi
    Gündem
    Siyaset
    Dünya
    Spor
    Hava Durumu
    Ana Sayfa
    Günaydın
    Televizyon
    Astroloji
    Magazin
    Sağlık
Günaydın
ATV
emedya.sabah.com.tr
Google
Google Arama
 
Ali Kirca @ SABAH
 

Altı kişi yeter!

Önceki gün bu köşede yer alan yazının başlığı "Bayhantı," konusu "Bağlantı" ydı.. Ekranlardaki bir müzik yarışmasının sonucunun hatta bir ülkenin gündeminin değiştirilmesinde etkili olan bağlantılar zincirine göndermelerde bulunmuştuk.. Görünmez bir "şebeke" her şeye hakim görünüyordu.. Peki bu şebeke nasıl kuruluyor, nasıl sonuca ulaşıyordu? Yeni çağın belki de en belirleyici unsuru "şebeke"ler olacaktı.. Yeryüzünün her yanındaki yüz milyonlarca insanı bir anda birbirine bağlayan şebekeler. Karmaşık ve gizemli görünen soruların cevapları yine bilimin taa içindeydi.. ABD'li fizik profesörü Barabasi, Türkçe'ye "Bağlantı" adıyla çevrilen yeni kitabında pek çok sorunun yanıtını veriyordu aslında.. Bu kitaptan yapacağımız kimi alıntılar; hayatımıza yön veren "bağlantılar" üzerinde keyifli bir fikir jimnastiği yapmanın zeminini de oluşturacaktır..

***

Problemin de, çözümünün de özü şu: Yeryüzünde hepimiz birbirimize bağlıyız aslında.. Arjantinli büyük yazar Jorge Luis Borges'in dediği gibi.. "Her şey her şeye temas eder." İyi ama böyle bir olgunun varlığını bilmek için ille de bu "bağlantı" yı keşfetmek mi gerekir? Yoksa biz onu keşfetmesek de, bağlantılar yine de var mıdır? Ünlü Macar matematikçi Erdös'ün sorduğu soru da benzerdir: "Matematiği biz mi yaratıyoruz, yoksa keşif mi ediyoruz?" Bir başka deyişle, biz henüz bilmiyor olsak bile, hakikatler önceden mevcut mudur? Erdös sorusuna kendi cevap verir: "Matematiksel hakikatler mutlak hakikatler listesi içindedir ve biz sadece onları keşfederiz.." Erdös'e göre, her şeyin gelişigüzel bir grafik düzen içinde gelişmesi de bu matematiksel hakikatler içindeydi. Ancak.. Doğanın beyni ve toplumu yaratmada izlediği yasalara "aşina" olmayan Erdös, Tanrı'nın zar atmaktan hoşlandığını varsayarak yanlış bir tahminde bulunmuştu. Erdös'ün çok iyi dostu olan Einstein tam tersi kanıdaydı: "Tanrı evrenle zar atmaz!" Evet.. Hepimiz büyük bir kümenin, dünya genelindeki sosyal bir ağın parçasıyız; hiç kimse bu ağın dışında değildir. Yeryüzündeki herkesi tanımayız, ama bu insanlar ağındaki herhangi iki kişi arasında bir yol olduğu kesindir. Önceki günkü yazının sonunda sorduğumuz sorunun yanıtı da bu yolun uzunluğuyla ilgilidir.. Bu soru, matematikteki "altı adım" kuramının da doğuşuna yol açmıştır: "Gelişigüzel seçilmiş iki kişiyi birbirine bağlamak için kaç tanıdığa ihtiyaç vardır?" Harvard'lı profesör Milgram bu konuda ilginç deneyler yaptı.. Rastgele iki kişi seçti.. Birbirlerini tanımaları mümkün olmayan iki kişi.. Ve başka iki kişiler.. Mesela ABD başkanıyla Venedik'te bir gondolcü.. Bu iki kişinin birbirini tanımaları için arada kaç kişinin olması gerekir ya da kaç kişinin aracılığına ihtiyaçları vardır? Soruyu yerlileştirip daha da çekici kılabiliriz: Kayseri sanayi sitesindeki bir tamirci çırağıyla, Hollywood'un "afet"i Sharon Stone'ın tanışması için kaç kişinin aracılığı gerekir? Bin? On bin? Yüz bin? Milgram'ın araştırmaları çok daha şaşırtıcı bir sonuç ortaya çıkardı: Altı kişi.. Evet, altı kişi yeter! Sonuç şuydu: Bu gezegendeki herkes birbirinden sadece başka altı insanla ayrılır.. Altı adımlık ayrılma... Bu gezegendeki herkesle bizim aramızda..

***

Bu hesap, internet ve SMS çağından önceydi üstelik.. Şimdi büyük şebeke daha küçük aslında.. Aramızdaki sadece altı kişi varken, biz ne kadar uzağız birbirimize? Düşünmeye değmez mi?

YAZARIN ÖNCEKİ YAZILARI
 Altı kişi yeter!   / 15-01-2004
 Bayhan-tı   / 13-01-2004
 Ateşin küllerle dansı...   / 10-01-2004
 İyi haberler!   / 08-01-2004
 O fotoğraf...   / 06-01-2004
 Hayat bilgisi   / 01-01-2004
 Kırmızı porşe...   / 30-12-2003
 Cinayeti kör bir kayıkçı gördü (*)   / 27-12-2003
 Hatıralar   / 25-12-2003
 Bu kimin karnesi?   / 23-12-2003
ERDAL ŞAFAK
İstanbul'da niçin olmasın?
Ve Terah; oğlu Abram'ı ve...
MANSUR FORUTAN
Hakkımdaki her şey
Kafama takılan bir soru var. Bizim...
MEHMET BARLAS
"Temiz Toplum", AB hedefi kadar önceliklidir!
Sabah...
ALİ KIRCA
Çocukluk işte...
Önceki akşam ülkenin çocuklarını...
Bir beyin lazım
Bir beyin lazım
Rumen Menajer, "Felipe ile Lucescu'nun Lucescu olmasında payı olan...
Kartal uyandı 1-0
Kartal uyandı 1-0
Antalya'daki ikinci hazırlık maçında kazanmak için oynayan...
İçini çocuklara döktü
İçini çocuklara döktü
Erdoğan Siyaset Meydanı'nda çocuklara bütün sırlarını anlattı.
Erdoğan Ailesi Bayhan'cı
Erdoğan Ailesi Bayhan'cı
Erdoğan bir soru üzerine, ailesinin Pop Star adaylarından...
Savaşan Şahin' düştü kar ve tipi kazayı örttü
Savaşan Şahin' düştü kar ve tipi kazayı örttü
3 gün önce Manisa'da bir F-4 savaş uçağının düşmesinin ardından dün...
DGM beklenen jesti yapmadı
DGM beklenen jesti yapmadı
Avrupa Komisyonu Başkanı'nın ziyaretinde, Zana ve arkadaşlarının...
 
    Ana Sayfa | Günün İçinden | Yazarlar | Ekonomi | Gündem | Siyaset | Dünya | Televizyon
Spor | Hava Durumu | Günaydın | Bizimcity | Kapak Güzeli | Astroloji | Magazin | Sağlık
   
    Copyright © 2003, 2004 - Tüm hakları saklıdır.
MERKEZ GAZETE DERGİ BASIM YAYINCILIK SANAYİ VE TİCARET A.Ş.