Dünyada gazetecilerin durumlarýný, çalýþma koþullarýný ve her ülkede basýn özgürlüðünü izleyen kuruluþlar 2001 yýlý bilançolarýný açýkladýlar.

Genel durum þunu gösteriyor: Dünyada yeni gerilim ve çatýþma noktalarý ortaya çýktýðý zaman ilk hedeflerden birini gazeteciler oluþturuyor.

2001'in bilançosunda öldürülen gazeteci sayýsý 31'e yükselmiþ durumda. Bunlarýn 6'sý Afganistan'da hayatlarýný kaybettiler. Güney Amerika'da öldürülen 10 gazetecinin 3'ü Kolombiyalý. Üçünün de "suçu" bu ülkedeki uyuþturucu çetelerini ve bunlarla iþbirliði halindeki "resmi" kiþileri "ifþa" etmek. Kolombiya'da gazeteci "bertaraf" etme sistemi hep ayný þekilde çalýþýyor. Rahatsýz edici açýklama ya da yorum yapan gazeteci önce tehdit ediliyor. Eðer bu tehdidin gereðini yapmazsa, yani susmazsa öldürülüyor.

11 Eylül baskýlarý
Avrupa'da da geçen yýl iki gazeteci öldürüldü. Ýngiliz The Sunday World muhabiri Martin O'Hogan'ýn haberlerini beðenmeyen bir grup, gazeteciyi sokakta vurdu. Bu cinayet, 1960'dan bu yana Ýrlanda'da iþlenen ilk gazeteci cinayeti oldu.

Ýspanya'da ayrýlýkçý Bask örgütü ETA, bölgede çalýþan gazetecileri ikiye ayýrýyor; "hain" ya da "Ýspanyol devletinin uþaðý" ilan ettiklerinin çalýþmalarýný engelliyor. Bu gazetecilerle iliþki kurulmasý yasaklanýyor. Gazeteci iþini yapmak için direndiði zaman da devreye silahlar giriyor.

Geçen yýl El Pais'in muhabiri, eþi ve çocuðu bir saksýya gizlenmiþ bombadan þans eseri kurtulmuþlar. Ama El Mundo'nun yorumcusu JosŽ Luis Lopez de Lacalle onlar kadar þanslý deðildi, evinden çýkarken kapýda yediði kurþunlarla can verdi.

Uluslararasý Basýn Enstitüsü (IPI), 11 Eylül saldýrýlarýnýn birçok ülkede yetkililer tarafýndan gerekçe olarak kullanýlarak basýn özgürlüðüne getirilmek istenen kýsýtlamalara dikkat çekmeye devam ediyor. Ayný kaygýlarý Uluslararasý Gazeteciler Birliði (FIJ) ve Sýnýr Tanýmayan Gazeteciler Örgütü (Reporters Sans FrontiŽres) de paylaþýyor.

Türkiye'de RTÜK
Bu örgütlerin yayýnladýklarý 2001 raporlarýna göre dünyada halen 110 gazeteci, sadece gazetecilik nedenleriyle hapiste yatýyor. En çok gazeteciyi hapiste tutan iki ülke de Ýran ve Birmanya.

Geçen yýl saldýrýya uðrayan, ancak canýný kurtaran gazeteci sayýsý da katlanmýþ ve 716'ya ulaþmýþ. Bu saldýrýlarýn 130'unun meydana geldiði ülke Bangladeþ.

Bu raporlarda Türkiye, en çok RTÜK kaynaklý kapatma ve ekran karartma cezalarýyla anýlýyor. Hapisteki gazeteciler sýkýntýsý geçen yýl Türkiye'nin atlattýðý bir sýkýntý olarak kayýtlara geçmiþ durumda.

Basýn kuruluþlarý, yasalar, uygulamalar ve baskýlara göre dünya ülkelerini üçe ayýrýyor. Buna göre 81 ülkede gazeteciler çaðdaþ basýn özgürlüðü ilkelerine göre çalýþabilmektedir. 18 ülkede ise durum çok "ciddi"dir. Türkiye'nin de aralarýnda bulunduðu 90 ülkede ise "güçlükler" devam etmektedir.