2000 yılı sonunda nereye geleceğiz?
Türkİye 2000 yılının sonunda yaklaşık 1 milyon internet kullanıcısına ulaşacak. Ancak Yılsonunda bilgisayar sayısının 2.3 milyona çıkması bekleniyor ki bu bilgisayar sahipliği oranının yüzde 2.31 olması anlamına geliyor. Türkiye'nin en büyük avantajı cep telefonu sektöründe. Halen 8 milyon olan cep telefonu sayısının ise yeni GSM ihaleleriyle birlikte 13 milyon gibi bir rakama çıkması bekleniyor. Bu rakamlarla cep telefonu sahipliği oranı yüzde 20'ye yükselmesi öngörülüyor.

Bilgi çağını kaçırdık mı?
Sanayi devriminde yapılan hatalar, bilgi çağına geçerken yapılmadı. Halen Ortadoğu ve Afrika ile karşılaştırıldığında bilgi teknolojileri alanında ileride olan Türkiye, AB'nin ise oldukça gerisinde. Ancak teknik altyapı da Türk Telekom tekelinin bulunması bu alanda hızla atılım yapmasını şimdilik engelliyor. Telekom'un özelleştirmesi ile patlama bekleniyor. Ancak son 6 ayda büyük grupların internete yatırım yapmaları ile oldukça geniş bir açılım sağlandı. Bir ülkede yeni ekonominin hızlanması için gerekli olan risk sermayesi sisteminin eksik olması, bilişim sektörü şirketlerinin kurulduktan sonra hızlı büyüme potansiyelini kullanamamalarına yol açıyor.

Türkiye'de son durum?
Türkiye'de yeni ekonomi henüz emekleme devresinde. Halen 350-400 bini kişi internet kullanıyor. Ancak bu yılsonunda bu rakamın 1 milyonu bulması bekleniyor. Türkiye'de yıllık yüzde 150'lik bir büyüme hızı öngörülüyor. Bazı kaynaklara göre 1 milyon dolar seviyesinde bir e-ticaret hacmi bulunuyor. 2002 yılında Türkiye'de internet kullanıcı sayısının 4 milyonu bulması bekleniyor. Türkiye'de henüz business to consumer olarak adlandırılan şirketten müşteriye ticaret işlemleri yapılıyor. Türkiye'de elektronik ticaret yasal altyapısını oluşturmak amacıyla İnternet Üst Kurulu ile Elektronik Ticaret Koordinasyon Kurulu oluşturuldu. Ancak internet ile ilgili kanun tasarısı halen Meclis'te bekliyor.

Yeni ekonominin büyüklüğü nedir?
Türkiye'de e-ticaret ile ilgili henüz resmi bir bilgi mevcut değil. Ancak son bir yıllık dönemde 1 mliyon dolarlık işlem yapıldığı belirtiliyor. Bu rakamda Migros'un halen 60 bin kayıtlı müşteri ile sanal marketi ve Kangurum uygulamaları dahil değil. Halen Türkiye'de 15 bin internet sitesi olduğu belirtiliyor. Tüm dünyadaki internet sitesi sayısı 13 milyon civarında olduğu tahmin ediliyor. Türkiye'de halen internet kullanım oranı binde 5 civarında bulunuyor. Bu anlamda Türkiye bölgede İsrail ve Ürdün'ün ardından geliyor. Ancak gelişme hızı olarak yıllık yüzde 186 ile en yüksek potansiyele sahip ülke olarak gösteriliyor. Türkiye AB standartlarının ise oldukça gerisinde bulunuyor. AB içerisinde internet kullanımında en geri ülke olan Portekiz'de bu oran binde 20 düzeyinde bulunuyor. Ancak AB'nin yıllık internet kullanımında yıllık artış oran yüzde 35 seviyesinde olduğu için Türkiye çok daha büyük bir büyüme potansiyeline sahip bulunuyor. Türkiye'de e-ticaret hacminde en büyük pay finans kesimine ait. Özellikle bankalar kurdukları internet şubeleri ile tüm bankacılık işlemlerini internet üzerinden gerçekleştirilmesine olanak sağlıyorlar. Daha önce yapılan teknoloji yatırımlarının avantajı ile bankacılık sektörü internet sektörüne ağırlığını koyuyor.

Eksikliklerimiz neler?
Genç nüfusu ile yeni ekonomiye adaptasyon potansiyeli yüksek olan Türkiye'nin üç temel eksiği bulunuyor. Telekom'un özellikle internet yatırımında geri kalması teknik altyapı yetersizliğini ortaya koyuyor. İnternetle ilgili kanunların henüz bulunmaması hukuki eksikliği gösteriyor. Ancak temel eksikliklerden biri yeni ekonomide KOBİ'lerin büyüyerek sermaye piyasalarına açılmasını ve yeni ekonominin motorunu oluşturmasını sağlayacak olan risk sermayesi sistemi. Bir şirkete sermaye sağlayacak ve ortak olacak daha sonra o şirket olgunluğa eriştiğinde halka açılmasını sağlayacak risk sermayesi yatırım ortaklıkları yaygınlaşamıyor.

CÜNEYT TOROS ctoros@sabah.com.tr