Nasıl gitti?

GENTİLE Bellini'nin Fatih Sultan Mehmet portresi, Osmanlı İmparatorluğu'nun 700'üncü kuruluş yıldönümü dolayısıyla Kazım Taşkent Sanat Galerisi'nde sergilenecek. Bu çok önemli yapıt 1900'lerin başından beri Londra'daki The National Gallery koleksiyonunda.. İngilizler tabloyu "sürekli teşhir" kategorisinde tutmuyorlar; yalnızca özel anlamlı ve geçici sergiler için korunduğu yerden çıkartıyorlar.

İNSAN, "Bir çağa damgasını vurmasının yanısıra Osmanlı Rönesansı'na da öncülük eden Fatih'in bu sanat harikası portresi neden bizde değil de İngiltere'de?" diye düşünmeden edemiyor. Neden biz, tablonun kendisine sahip olmanın kıvancını duyamıyoruz da, 1800'lerde Fausto Zonaro tarafından yapılan ve Topkapı Müzesi'nde bulunan bir kopyasıyla yetiniyoruz?

İKİ hipotezden birine göre Bellini portreyi Venedik'e dönerken yanında götürmüş. İtalyan sanat tarihçileri bu hipoteze israrla karşı çıkıyorlar. Portrenin, Fatih'in isteğiyle Osmanlı Sarayı için özel olarak yapıldığını, Fatih dönemi boyunca kesinlikle İstanbul'da kaldığını savunuyorlar.

DİĞER hipotez, tablonun Fatih Sultan Mehmet'ten sonra tahta çıkan İkinci Beyazıt tarafından İstanbul bedestenlerinden birinde sattırıldığı, yabancı tüccarlarca satın alınıp Avrupa'ya götürüldüğü yolunda..

İKİNCİ Beyazıt dönemi Osmanlı İmparatorluğunda hem siyaset hem kültür açısından durgunluğun başladığı bir dönem. Bu padişah, Fatih döneminde doruğa çıkan Osmanlı Rönesansı'nı ve batılılaşma eğilimlerini büyük ölçüde yadsıdı, tökezletti. Aydınlanma ve hoşgörü perdelerini kapattı; dinsel gelenek ve kuralları oldukça baskıcı yöntemlerle egemen kıldı. Bu kurallar "insan yüzünün resmedilmesi"ni de günah sayıyordu. Yani, Fatih'in Bellini'yi İstanbul'a davet ederek yaptırdığı portreye İkinci Beyazıd döneminde sempatiyle bakılmamış olabilir. Dolayısıyla, portrenin İkinci Beyazıd tarafından bedestende sattırıldığı yolundaki hipotez akla ve mantığa çok daha yakın geliyor.

BU şaheseri yabancılara kaptırmış olmamızın nedeni büyük olasılıkla, kendi dönemsel bağnazlığımız.. NE kadar yazık!