Doğal afet halinde vergi kolaylığı
Ödenen vergilerin iadesi, ücretlilerden de 24 ay vergi kesilmemesi sözkonusu... Vergi yasalarımızda, doğal afetlerle ilgili çeşitli düzenlemeler yeralıyor.

Bunların hemen hemen hepsi de, doğal afete uğrayan vergi mükelleflerine bazı kolaylıklar sağlamaya yönelik. Ayrıca, doğal afetin büyük boyutlarda olduğu durumlada, bu konuda "özel bir yasa" çıkartılarak, vatandaşın acısı hafifletilmeye çalışılıyor. Geçmişte bunun birkaç örneği oldu.

Doğal afetler ve mücbir
Vergi Usul Yasamızın "mücbir sebepler" başlıklı 13. maddesinin ikinci bendine göre, vergi ödevlerinin yerine getirilmesine engel olacak yangın, YER SARSINTISI ve su basması gibi afetler, mücbir sebepler olarak nitelendirilmiştir.

Mücbir sebeplerden herhangi birinin bulunması halinde, bu sebep ortadan kalkıncaya kadar "süreler işlemez." Örneğin; beyanname verme, bildiriminde bulunma ya da vergi ödeme ile ilgili süreler işlemez.

Mücbir sebeplerin varlığı halinde, vergi cezası kesilmez (VUK Md. 373).

Mücbir sebeplerle ilgili yasa hükümlerinin uygulanabilmesi için, mücbir sebebin malum olması ya da ilgililer tarafından ispat edilmesi gerekmektedir.

Doğal afetler nedeniyle, defter ve belgelerin zayi olması halinde, olayın meydana geldiğinin öğrenildiği tarihten itibaren 15 gün içinde, işyeri merkezinin bulunduğu yerdeki, ticaret mahkemesine başvurularak "zayi belgesi" alınması gerekmektedir (Türk Ticaret Yasası Md. 68/son). Vergi Usul Yasası'nda, mücbir sebep halinin yani doğal afetin "malum olması", uygulamadan yararlanabilmek için yeterli sayılmıştır. Ancak, defter ve belgelerin doğal afetler nedeniyle kaybolduğu durumlarda, ileride herhangi bir sorunla karşılaşmamak için, Ticaret Mahkemesi'nden "zayi belgesi" alınmasında yarar vardır.

Vergi borçlarının silinmesi
Vergi Usul Yasası'nın 115. maddesinde "verginin terkini" başlığı altında yeralan özel bir hükme göre, mükelleflerin; yangın, yer sarsıntısı, yer kayması, su basması ve bunlara benzer afetler yüzünden, varlıklarının ya da mahsullerinin en az üçte birini kaybetmeleri ve terkin olacak yani silenecek vergi ve cezanın, doğal afetlerden zarar gören gelir kaynakları ile ilgili bulunması gerekmektedir.

Doğal afetlerin varlığı halinde, bu konuda çıkartılan "özel bir yasa" ile de, afetten zarar görenlere vergi borçlarının silinmesi başta olmak üzere, çetişli kolaylıklar ve destekler sağlanabilmektedir.

Son olarak 11 Haziran 1997 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 4264 sayılı Yasa ile bazı yörelerde meydana gelen doğal afetlerden zarar görenlerin; gelir, kurumlar ve geçici vergilerinin silinmesi, tahsil edilenlerin de iadesi öngörülmüştü. Yine aynı yasa ile, doğal afete uğrayan yörelerde, afet tarihlerinde ücretli olarak çalışanlardan, mal varlıkları hasara uğrayanlar ile birinci derece kan hısımlığı bulunan (eş dahil) yakınlarını kaybeden ücretlilerin de, 24 ay süre ile ücretlilerden vergi kesilmeyeceği açıklanmıştı.

Son felaketle ilgili olarak da, "özel bir yasa" çıkartılması beklenilmektedir.