Tarihte Tsunamiler

Güney ve Güneydoğu Asya'da Sri Lanka, Hindistan-Bangladeş, Endonezya, Tayland, Malezya ve Maldiv Adaları'nı bugün vuran depremle oluşan dev deniz dalgalarının tarih boyunca kaydedilmiş en büyükleri şöyle sıralanıyor:

Japonların ''tsunami'', Çinlilerin ''hungtao'' dediği dev deprem dalgasının bilinen en eskisi MS 21 Temmuz 365'te doğu Akdeniz'de meydana gelen, Mısır'ın İskenderiye kentinde binlerce insanı öldüren deniz depremi dalgası.

1 Kasım 1775'te Portekiz'in başkenti Büyük Lizbon Depremi ile yıkıldı. Atlas Okyanusu dalgası Portekiz, İspanya ve Fas kıyılarını 6 metre yüksekliğinde süpürdü.

27 Ağustos 1883: Endonezya-Krakatao Yanardağı patladı, Java ile Sumatra kıyılarını süpüren tsunami, 36 bin insanı öldürdü.

Yanardağın patlaması o denli şiddetliydi ki dünya gök kubbeleri uzun geceler kızıl lav külleriyle ışıldadı. Norveçli ressam Edward Munch, ''20 bin kilometre öteden'', başkent Oslo'da Kasım 1883-Şubat 1894 arasında geceleri parlayan göğe bakarak ''Çığlık'' resmini yaptı.

15 Haziran 1896: ''Sankriku Tsunamisi'' Japonya'yı vurdu. Dini bayram için toplanan kitlenin üzerine 23 metre yüksekliğinde çöken dev tsunami 26 bin insanı öldürdü.

17 Aralık 1896: ABD'de California-Santa Barbara Deniz Seddi'ni tsunami yıktı; ana cadde dalga altında kaldı.

31 Ocak 1906: Büyük Okyanus'un deprem dalgası, Kolombiya'da Tumaco kentinin bir kısmını, Ekvador-Rioverde ile Kolombiya-Mikay arasında kıyıda tüm evleri yıktı; 1500 ölü.

1 Nisan 1946: Alaska Kuzey Burnu Deniz Feneri'ni 5 kişilik personeliyle yutan tsunami, Hilo-Hawaii'ye yürüyerek 159 insanı öldürdü.

22 Mayıs 1960: 11 metre yüksekliğindeki tsunami, Şili'de 1000, Hawaii'de 61 can aldı. Öyle ki dev dalga Pasifik'in öte yakalarına yürüyerek Filipinler ve Japonya-Okinava Adası'nı sarstı.

28 Mart 1964: ABD-Alaska'da ''Paskalya Hayırlı Cuma'' tsunamisi: Üç köy haritadan silindi; 107 ölü ve Oregon ve California'da da 15 ölü.

16 Ağustos 1976: Pasifik tsunamisi Filipinler Moro Körfezi'nde 5 bin can aldı.

17 Temmuz 1998: Papua-Yeni Gine'nin kuzeyinde yersarsıntısı dalgası 2313 insanı öldürdü, 7 köy yok olurken binlerce insan evsiz kaldı.

26 Aralık 2004: Güneydoğu Asya'yı 6 ülkede vuran 8.9 büyüklüğündeki deprem ve dev dalgası, 4 bin 140 insanı öldürdü. Güney Asya'daki birçok ülkeyi bugün vuran depremin yol açtığı tsunami, deniz dibinde meydana gelen depremlerle oluşan ve özellikle güçlü tektonik hareketlere sahip bölgeleri etkileyen dev dalgalara verilen isim. Okyanus kütlesinde oluşan sismik bir şoktan doğan tsunami dalgaları, yüzlerce metre yüksekliğe ulaşabiliyor ve deniz kıyısındaki topraklarda bulunan kişilere ve yapılara ölümcül ve yıkıcı etki yapıyor.