|
 |
 |
 |
Türk Borçlar Kanunu Tasarısı
Hazırlayan: Necmiye Uçansoy
Alışverişten iş hayatına günlük ekonomik ilişkileri düzenleyen Borçlar Kanunu Tasarısı, Başbakanlıkta. Borçlar Kanunu taslağı borç ilişkilerini düzenliyor. 80 yıllık yasa üzerinde 33 kişilik komisyon 7 yıl süreyle çalıştı. 114 kuruluştan bilgi istendi 649 maddelik tasarı hazırlandı.
2. Diğer edimlerde
Madde 109- Borcun konusu bir şeyin teslimini gerektirmiyorsa, alacaklının direnimi hâlinde borçlu, borçlunun direnimine ilişkin hükümlere göre sözleşmeden dönebilir.
F. Diğer ifa engelleri
Madde 110- Alacağın kime ait olduğunda veya borçlunun kusuru olmaksızın alacaklının kimliğinde duraksama sebebiyle ya da alacaklıdan kaynaklanan diğer kişisel bir sebeple borç, alacaklıya veya temsilcisine ifa edilemezse borçlu, alacaklının direniminde olduğu gibi, tevdi ya da sözleşmeden dönme hakkını kullanabilir.
İKİNCİ AYIRIM
Borçların İfa Edilmemesinin Sonuçları
A. Borcun ifa edilmemesi
I. Giderim borcu
1. Genel olarak
Madde 111- Borç hiç veya gereği gibi ifa edilmezse borçlu, kendisine hiçbir kusurun yüklenemeyeceğini ispat etmedikçe, alacaklının bundan doğan zararını gidermekle yükümlüdür.
2. Yapma ve yapmama borçlarında
Madde 112- Yapma borcu borçlu tarafından ifa edilmediği takdirde alacaklı, masrafı borçluya ait olmak üzere edimin kendisi veya başkası tarafından ifasına izin verilmesini isteyebilir; her türlü giderim isteme hakkı saklıdır.
Yapmama borcuna aykırı davranan borçlu, bu aykırı davranışının doğurduğu zararı gidermekle yükümlüdür.
Alacaklı, ayrıca borca aykırı durumun ortadan kaldırılmasını veya bu konuda masrafı borçluya ait olmak üzere kendisinin yetkili kılınmasını isteyebilir.
II. Sorumluluğun ölçüsü ve giderim borcunun kapsamı
1. Genel olarak
Madde 113- Borçlu, genel olarak her türlü kusurdan sorumludur. Borçlunun sorumluluğunun ölçüsü, işin özel niteliğine göre belirlenir. İş özellikle borçlu için bir yarar sağlamıyorsa, sorumluluk daha hafif olarak değerlendirilir.
Haksız fiil sorumluluğuna ilişkin hükümler, kıyas yoluyla sözleşmeye aykırılık hâllerine de uygulanır.
2. Sorumsuzluk anlaşması
Madde 114- Borçlunun ağır kusurundan sorumlu olmayacağına ilişkin önceden yapılan anlaşma kesin olarak hükümsüzdür.
Hafif kusur hâlinde borçlunun sorumlu olmayacağına ilişkin önceden anlaşma yapılırken, alacaklı borçlunun hizmetinde bulunuyorsa hâkim, bu anlaşmayı hükümsüz sayabilir.
Uzmanlığı gerektiren bir hizmet, meslek veya san'at, ancak kanun ya da yetkili makamlar tarafından verilen izinle yürütülebiliyorsa, borçlunun hafif kusurundan sorumlu olmayacağına ilişkin önceden yapılan anlaşma kesin olarak hükümsüzdür.
3. Yardımcı kişilerin fiillerinden sorumluluk
Madde 115- Borçlu, borcun ifasını veya bir borç ilişkisinden doğan hakkın kullanılmasını, birlikte yaşadığı kişiler ya da yanında çalışanlar gibi yardımcılarına kanuna uygun surette bırakmış olsa bile, onların işi yürüttükleri sırada diğer tarafa verdikleri zararı gidermekle yükümlüdür.
Yardımcı kişilerin fiilinden doğan sorumluluk, önceden yapılan bir anlaşmayla tamamen veya kısmen kaldırılabilir. Uzmanlığı gerektiren bir hizmet, meslek veya san'at, ancak kanun veya yetkili makamlar tarafından verilen izinle yürütülebiliyorsa, borçlunun yardımcı kişilerin fiillerinden sorumlu olmayacağına ilişkin anlaşma kesin olarak hükümsüzdür.
Alacaklı, sorumsuzluk anlaşması yapıldığı sırada borçlunun hizmetinde ise, sözleşmeyle borçlunun ancak hafif kusurdan sorumlu olmayacağı kararlaştırılabilir.
B. Borçlunun direnimi
I. Koşulları
Madde 116- Muaccel bir borcun borçlusu, alacaklının ihtarıyla direnime düşer.
Borcun ifa edileceği gün, birlikte belirlenmiş veya sözleşmede saklı tutulan bir hakka dayanarak taraflardan biri usulüne uygun bir bildirimde bulunmak suretiyle belirlemişse, bu günün geçmesiyle borçlu direnime düşmüş olur.
II. Hükümleri
1. Genel olarak
a. Gecikme tazminatı
Madde 117- Direnime düşen borçlu, direnime düşmekte kusuru olmadığını ispat etmedikçe, borcun geç ifasından dolayı alacaklının uğradığı zararı gidermekle yükümlüdür.
b. Beklenmedik hâlde sorumluluk
Madde 118- Direnime düşen borçlu, beklenmedik hâl sebebiyle doğacak zarardan sorumludur.
Borçlu, direnime düşmekte kusuru olmadığını veya borcunu zamanında ifa etmiş olsaydı bile beklenmedik hâlin ifa konusu şeye zarar vereceğini ispat ederek bu sorumluluktan kurtulabilir.
2. Gecikme faizi
a. Genel olarak
Madde 119- Uygulanacak yıllık gecikme faizi oranı, sözleşmede kararlaştırılmamışsa, faiz borcunun doğduğu tarihte yürürlükte olan mevzuat hükümlerine göre belirlenir.
Sözleşme ile kararlaştırılacak yıllık gecikme faizi oranı, birinci fıkra uyarınca belirlenen yıllık faiz oranının yüzde yüz fazlasını aşamaz.
Akdfaiz oranı kararlaştırılmakla birlikte sözleşmede gecikme faizi kararlaştırılmamışsa ve yıllık akdfaiz oranı da birinci fıkrada belirtilen faiz oranından fazla ise, gecikme faizi oranı hakkında akdfaiz oranı geçerli olur.
b. Faizlerde, iratlarda ve bağışlamada gecikme faizi
Madde 120- Faiz veya irat borcunu ya da bağışladığı bir miktar parayı ödemekte direnime düşen borçlu, icra takibine girişildiği veya dava açıldığı günden başlayarak, gecikme faizi ödemekle yükümlüdür.
Buna aykırı olarak yapılan anlaşmalar, ceza koşulu hükümlerine tâbi olur.
Gecikme faizine, ayrıca gecikme faizi yürütülemez.
3. Aşkın zarar
Madde 121- Alacaklı, gecikme faizini aşan bir zarara uğramış olursa, borçlu kendisinin hiçbir kusuru bulunmadığını ispat etmedikçe, bu zararı da gidermekle yükümlüdür.
Gecikme faizini aşan zarar miktarı görülmekte olan davada belirlenebiliyorsa, davacının istemi üzerine hâkim, esas hakkında karar verirken bu zararın miktarına da hükmeder.
4. Karşılıklı borç yükleyen sözleşmelerde
a. Süre verilmesi
Madde 122- Karşılıklı borç yükleyen sözleşmelerde, taraflardan biri direnime düştüğü takdirde diğeri, borcun ifa edilmesi için uygun bir süre verebilir veya uygun bir süre verilmesini hâkimden isteyebilir.
b. Süre verilmesini gerektirmeyen durumlar
Madde 123- Aşağıdaki durumlarda süre verilmesine gerek yoktur:
1. Borçlunun içinde bulunduğu durumdan veya tutumundan süre verilmesinin etkisiz olacağı anlaşılıyorsa,
2. Borçlunun direnimi sonucunda borcun ifası alacaklı için yararsız kalmışsa,
3. Borcun ifasının, belirli bir zamanda veya belirli bir süre içinde gerçekleşmemesi üzerine, ifanın artık kabul edilmeyeceği sözleşmeden anlaşılıyorsa.
|
|
|
|
|
