Evrenin sırlarını aydınlatacak

Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi'nin (NASA) 11 Haziran'da uzaya gönderdiği, "Glast" yeni adıyla "Fermi" teleskobu, evrenin en güçlü enerji kaynağı gama ışınlarının gizemini aydınlatmak amacıyla faaliyete geçti.
NASA'dan yapılan açıklamada, yeni teleskoba, parçacık fiziğinin önderi Amerikalı fizikçi Enrico Fermi'nin (1901-1954) adının verilmesinin kararlaştırıldığı belirtilerek, Fermi'nin iki önemli gözlem aracı, büyük gama ışını uzay teleskobu (Large Area Telescope) ve gama ışını parçacık detektörü (Glast Burst Monitor) ile galaksimiz Samanyolu'ndaki yeni ölü yıldız kümecikleri, pulsarları keşfetmesinin ve bunların hızlanma mekanizmalarını açıklamasının beklendiği kaydedildi.

Dünya yörüngesinde 565 kilometre irtifada bulunan yeni teleskobun göndereceği verilerin, galaksilerin etkin çekirdekleri, pulsarlar ve süpernova kalıntıları üzerindeki gizem perdesini aralayabileceği tahmin ediliyor.

Bilim adamları, Fermi'nin evrenin yüzde 25'ini oluşturduğu düşünülen karanlık maddenin gizemini aydınlatacağını da düşünüyor. Evrenin yüzde 5'i bilinen madde, yüzde 70'i de boşluk enerjisinden meydana geliyor. Bilim insanlarına göre işte bu enerji, evrenin genişlemesine yol açıyor.
Evrenin, çıplak gözle görülebilen ışık tayfı renklerinin dışından çok farklı göründüğünü belirten bilim adamları, Fermi'nin gama ışınlarıyla evrenin çok farklı ve muhteşem görüntüsünü sunacağını kaydediyorlar. Elektromanyetik tayf içinde en güçlü enerjiye sahip ışık türü olan gama ışınları, çıplak gözle görülemiyor.

Uzmanlara göre, gama ışınlarıyla alınan görüntülerde, Samanyolu galaksisi çok parlak görünüyor.

Güçlü cihazlarla donatılmış Fermi teleskobu, faaliyete geçtikten 1 yıl sonra binlerce gama ışını kaynağı belirleyebilecek.

Yeni teleskop, 1991 yılında NASA'nın fırlattığı selefi EGRET teleskobundan çok daha fazla özelliğe sahip olduğundan, EGRET'in 4 yılda yapabildiği gözlemi birkaç günde yapabilecek.

Fermi teleskobu, ilk görev yılında gökküresinin (dünyayı merkeze koyan ve yıldızların izdüşümlerinin bulunduğu tasavvur edilen küre) eksiksiz haritasını çıkaracak. Bu çalışma sonucu, en az 5 bin gama ışını kaynağının belirlenmesi bekleniyor.

5 yıllığına görevlendirilen, ancak görev süresi 10 yıla dek uzatılabilecek olan yeni gama ışını teleskobu, uluslararası işbirliğinin sonucu.
690 milyon dolarlık projenin yüzde 90 kadarını ABD karşılıyor, Almanya, Fransa, İtalya, Japonya ve İsveç de projeye katkıda bulunuyor.


AA