Şanzımanda yeni dönem

Ünlü şanzıman üreticisi ZF, Viyana Motor Sempozyumu'nda start-stop sisteminin otomatik şanzıman bir arada kullanılmasına olanak sağlayan HIS sistemini tanıttı.

Start-stop sistemi yakıt tüketimini düşürmeye yardımcı oluyor. Sistem, sürücünün herhangi bir müdahalesi olmadan duran otomobilin motorunu otomatik olarak stop ediyor. Sürücü harekete geçmek istediğinde ise aynı sistem, motoru tekrar çalıştırıyor. BMW, ürün gamındaki birçok modelde bu teknolojiyi kullanarak yakıt tüketimini düşürme ve emisyon azaltma gibi kavramlarda öne çıkıyor. Ancak bu noktada bir kısıtlama söz konusu, çünkü BMW start-stop sistemini sadece 4 silindirli motor ve manuel şanzımana sahip araçlarda bu teknolojiyi müşterilerine sunabiliyor. Müşterinin otomatik şanzıman tercih etmesiyle ise BMW adeta çaresiz kalıyor, çünkü start-stop sistemi otomatik şanzımanla birlikte kullanılamıyor.



Bunun sebebi ise çok basit. Motor stop edildiğinde otomatik şanzımanda bulunan yağ pompası devre dışı kalıyor. Dolayısıyla şanzımanda basınç olmuyor. Böylece şanzıman içinde bulunan debriyaj, kavrama veya fren gibi fonksiyonlar yerine getirilemiyor. Motordan tekerleklere güç aktarımı olmadığından harekete geçilemiyor.

Gerçi motor çalışır çalışmaz şanzıman içerisinde yağ pompası da hemen yağ pompalamaya başlıyor. Ancak marş motoru sistemi 350 ms gibi bir sürede aktif hale getiriyor. Şanzıman içerisindeki yağ basıncının sistemin çalışması için gerekli olan basınç seviyesine ulaşması içinse bu sürenin iki katına gerek duyuluyor. Bunu ise hiçbir müşteri anlamak veya kabul etmek istemiyor. Gerekli olan 6 barlık basıncın oluşabilmesi için önce şanzımana ait bütün hareketli parçaların belli bir yağ hacmine ulaşması gerekiyor. Ancak bu durum da çözümsüz değil.

Çözümlerden biri yağ pompasını motordan ayırıp bağımsız bir elektromotor kullanmak olabilir. Ancak bu durumda ses izolasyonuna ciddi bir yatırım yapmak gerekiyor. Sonuç olarak motor stop edildiğinde yağ pompasının çalışma sesini bastıracak herhangi başka bir ses olmayacak. Üstelik bu elektromotor aküye yüklenecek.





Tedarikçiler ve şanzıman üreticisi ZF kafa kafaya verip bu durumu çözmenin bir yolunu buldular. Yeni 8 vitesli otomatik şanzıman 8HP'de şanzımanın ihtiyaç duyduğu yağ basıncını çok daha hızlı oluşturan bir sistem geliştirildi. Böylece motorun harekete geçme süresiyle şanzımanın harekete geçme süresi de eşitlenmiş oldu.

Start-stop sistemine sahip modellerde hidrolik basınç depolayıcı HIS, şanzımanın yağ dolaşımına bağlanıyor. Silindir şeklindeki parça hidrolik merkezinin arkasında yatay olarak konumlandığından çok fazla alana ihtiyaç duymuyor ve teknik açıdan yer kaplamıyor. Yaylı bir pistonla çalışan HIS, motor stop edildiğinde, motor çalışırken depoladığı yağ basıncını şanzıman içerisinde hazır bulunduruyor. Böylece motor çalıştığı an kullanıcı sorun yaşamadan harekete geçebiliyor. Start-stop sisteminin yakıt tüketimini %5 oranında düşürmesi öngörülüyor.

Hermann-Josef Stappen / Ümit Akkuyu