İmparatorluktan Cumhuriyet'e kâğıt para

'İmparatorluktan Cumhuriyete Kâğıt Paranın Öyküsü' isimli sergi, Yapı Kredi Kültür Merkezi Vedat Nedim Tör Müzesi'nde ziyarete açıldı. 31 Ağustos'a kadar açık kalacak sergide; Mehmet Gacıroğlu, Tunç Buyurgan, Haldun Akayaz, Mehmet Tezçakın, Rıfat Dönmez, Güçlü Kayral'ın koleksiyonları ile Yapı Kredi Koleksiyonu, Osmanlı Bankası Müzesi, Darphane ve Damga Matbaası arşivinden gelen dokuz ayrı koleksiyondan 500 adet kâğıt para ve ilgili materyaller yer alıyor. Kâğıt paralar ve karşılığı değerlerin, zamanın uluslararası ekonomik olaylarının Prof. Dr. Ali Akyıldız ve Güçlü Kayral'ın metinleri eşliğinde sunulduğu serginin, koordinatörlüğü Şennur Şentürk, tasarımı Sadık Karamustafa, nümismatik danışmanlığı ve hazırlık çalışmaları ise Güçlü Kayral tarafından yapıldı.

ATATÜRK PARALARI
168 yıllık sürede çok sayıda olay ve öykünün tanıklığıyla oluşan 'İmparatorluktan Cumhuriyete Kâğıt Paranın Öyküsü' adlı sergi, dünyada tek örneği bulunan; el yazması ve faizli kaimeler, ordu kaimeleri, belediye paraları, çok dilli paralar, kilise paraları ile Atatürk ve İnönü paralarını meraklısıyla buluşturuyor. Koleksiyonların arasında dünyada ilk defa görülecek çok değerli en az 10 tane kâğıt paranın yer aldığı serginin en değerli parçası ise Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk el yazması kaimesi. Dünyada 1600'lerin sonunda, Osmanlı İmparatorluğu'nda ise Abdülmecid döneminde, yani 1840'lı yıllarda geçilen kâğıt para uygulamasının; dünyadakinden farklı olarak Osmanlı'da iç borçlanma aracı olarak kullanılmaya başlandığı, bu sergiyle birlikte bir kez daha gün yüzüne çıkıyor. Osmanlı Bankası'nın çıkardığı banknotların arasında, bugünkü değeri 360 kg. altın olan en büyük küpürlü Osmanlı lirası 50 bin lira, serginin en dikkat çeken parçalarından. Cumhuriyet dönemindeki ilk paraların dikkat çeken en önemli özelliği ise Arapça ve Fransızca olarak basılmaları. Harf devrimi öncesi 1927 yılında basılan paralar, beş yıl boyunca tedavülde kaldı. Cumhuriyet döneminde yine uzun süre tartışılan paralar ise İsmet İnönü'nün resimleriyle basılanlardı. Sergide, İsmet İnönü'nün paradan Atatürk'ün resmini çıkarıp kendi resmini koydurmasının tamamen kendi inisiyatifinde olduğu bilgisine yer veriliyor. Bu durumla ilgili yazılı bir belgeye rastlanmadığı, o süreçte günün şartlarına göre verilmiş bir karar olduğu notu da dikkat çeken başka bir detay.