Che metamorfoz geçirdi

Arjantin doğumlu Küba devrimcisi Ernesto Che Guevara'nın ölümünün üzerinden tam 41 yıl geçti. Ama fotoğrafçı Alberto Korda tarafından çekilen ve yüzyılın en çok tanınan resimlerinden biri haline gelen siyah-beyaz fotoğrafı hâlâ yaşıyor! Tişörtler, posterler, albüm kapakları, kahve kupaları, anahtarlıklar, bira bardakları, sigara paketleri, bikiniler bu fotoğrafla süsleniyor. Peki ama niye bu fotoğraf ve hatta niye Che kült haline geldi? Bu sorular geçtiğimiz günlerde Tribeca Film Fesivali'nde gösterilen Chevolution belgesel filminin yapımcıları Trisha Ziff ve Luis Lopez'e ait. Onlar, hazırladıkları bu belgeselde, 1960 yılında bir mitingde Alberto Korda tarafından çekilen fotoğrafın anlamının bunca yıllık süreçte nasıl değiştiği anlatıyor. Hatta "Filmde Che Guevara'yı anlatmaktan çok, Korda'nın ölümsüz fotoğrafını anlattık," diyorlar. İkili 2001 yılında Alberto Korda'nın ölümünden sonra bu belgesel projesine girişmiş. Ziff, fotoğrafçının ölüm ilanının kendisine ilham verdiğini söylüyor. Lopez ise gün geçtikçe büyüyen Che mitinin farklı kültürlerde nasıl ele alındığını araştırdıklarını anlatıyor: "Herkes kendi değişiminde onu ikon olarak kullanıyor. Bu nedenle Che algısı değişiyor da... Yolculuk ediyor, metamorfoz geçiriyor. Yeni anlamlar kazanıyor." 48 yıl önce çekilen fotoğraf, farklı alanlarda kendini gösteriyor. Şimdiye kadar politik bir simge, pop-art imajı, biraz da moda oldu. Ziff ve Lopez'e göre bu durum, birçok sebebin bir araya gelmesiyle oluşmuş bir tesadüf. Fotoğraf 1960 yılında çok önemli bir dönemde çekilmiş. Ziff, dönemi şöyle anlatıyor: "Bir gemi devrim için Havana limanına silah getiriyor. Castro bunun CIA'in işi olduğunu düşünüyor. Bu tam, Küba'nın Sovyet Rusya yardımına döndüğü dönem. Castro'yu devirmek için Pigs Körfezi istila ediliyor. O sıralarda Simone de Beauvoir ve Jean-Paul Sartre da Küba'da..." Fotoğraf, 68 yılında, yani Che Guevara'nın ölümünden bir yıl sonra protestliğin simgesi haline gelmişti bile. İşin ticari tarafı sonradan gelişti tabii. Belgeselin yapımcısı Trisha Ziff, eğer yaşasaydı Che'nin kendi devrimci fikirlerine tamamen ters olan tüm bu kapitalist hareketlere karşı çıkacağına inandığını da söylüyor. Buna karşın Lopez şöyle diyor: "Her zaman genç yaşta ölen kahramanların posterleri yapılır. James Dean, Elvis ve Marilyn Monroe gibi... Andy Warhol'ün tarihi figürleri veya popüler kültür figürlerini sanat yapmak için kullanması da bu fotoğrafın yayılmasında etkili oldu."