Emekli aylığında alt sınır 532 YTL'den 213'e düşecek

Hükümetle, sosyal tarafları karşı karşıya getiren sosyal güvenlik paketine, çalışanlar ve emeklilerin hakları açısından kritik sonuçlar doğuracak ifadeler ustaca eklendi. Emekli aylığında alt sınır, aylık bağlama oranı, emzirme yardımı, dul eşe aylık önemli düşüşleri beraberinde getiriyor. Başbakan Tayyip Erdoğan'ın, "hak kaybı yaratmadığını" açıkladığı sosyal güvenlik reformu aslında önemli sürprizleri barındırıyor. Tasarının yasalaşmasıyla şu farklılıklar ortaya çıkacak:

* EMEKLİ YAŞI KADEMELİ ARTIYOR: 1 Ocak 2000'den bu yana emeklilik şartı kadınlarda 58, erkeklerin 60 yaşı doldurmak ve 7 bin gün prim ödemek. Yeni sistem, 2036'ya kadar mevcut yaş sınırlarını koruyor. 2036-2048 arasında emeklilik yaşı kadınlarda kademeli olarak 59'dan 65'e, erkeklerde 61'ten 65'e yükseliyor. Gün sayısı da 7 binden kademeli olarak 9 bine çıkıyor.

* AYLIĞI BAĞLAMA ORANI AZALIYOR: Çalışanların, çalıştığı dönemdeki ortalama yıllık kazançları emekli olduklarında alacakları aylıklara baz oluşturuyor. Emekli maaşı, çalıştığı dönemin bir oranı (bağlama) olarak alınıyor. İşçilerin çalıştığı ilk 10 yıl için yüzde 3.5, sonraki 5 yıl için yüzde 2, diğer yıllar için yüzde 1.5 aylık bağlama oranı uygulanıyor. Böylece 25 yıl çalışan işçi yüzde 60 aylık bağlama oranı üzerinden emekli aylığına hak kazanıyor. Yeni düzenlemeyle bu oran çalışılan her yıl için yüzde 2 katsayısı ile sınırlanıyor. Böylece 25 yıllık çalışan için aylık bağlama oranı yüzde 50'ye düşüyor.

* AYLIK ALT SINIRI: Mevcut sistemde aylık bağlanmasında alt sınır sözkonusu. Bu tutar halen 532 YTL. İş kazası ve meslek hastalığı sonucu yüzde 25 ve daha fazla oranda sakat kalanlara bağlanan aylık ise en az 420 YTL. Yeni sistemde aylıklara brüt asgari ücretin (608 YTL) yüzde 35'i (213 YTL) alt sınır getirildi. Ayrıca iş kazası veya meslek hastalığı sonucu sakat kalana sakatlığı oranında gelir ödenecek.

* YIPRANMAYA TIRPAN: Basın mensupları, uçuş personeli, kaynakçılar, dağıtıcılar gibi sigortalılara her 360 gün prim gün sayıları için 90 gün fiili hizmet süresi (yıpranma) eklenirken bu hak kaldırılıyor.

* EVLENME YARDIMI: Yetim kız çocuklarına evlenmeleri halinde yetim aylığının 24 katı tutarında (3 bin 800 YTL) ödenen evlilik yardımı yeni dönemde 12 kata (bin 900 YTL) indirildi.

* DUL EŞİN DURUMU: Bir işte çalışan çocuksuz dul eşe, sigortalı aylığının yüzde 75'i kadar aylık bağlanırken yeni dönemde oran yüzde 50'ye gerileyecek.

* MALULLÜK AYLIĞI: Malullük aylığını hak etmek için 5 yıl sigortalılık süresi ile 900 gün prim ödemiş şartı 1800 gün ve 10 yıl sigortalılık şeklinde değiştiriliyor.